Suyuq kristallar

Elektr va magnit maydonlaridagi suyuq kristallarnnig xossalari
. Oddiy 
nematik moddaning molekulalari elektr va magnit maydonda xuddi temir kukunlari 
kabi ta’sirlashadi: Juda kichik maydonning o’ziyoq molekulalarning o’zun 
o’qlarini bir-biriga parallel joylashtiradi. Magnit maydoni suyuq kristallarning 
yopishqoqligini ham o’zgartiradi. 
Elektr maydoniga joylashtirilgan yupqa suyuq kristall qatlamida difraksion 
panjaraga o’xshash fazoviy-davriy strukturalar vujudga keladi. Ma’lum 
sharoitlarda strukturalar davri va difraksion maksimumlarning intensivligi 
namunadagi kuchlanishga boғliq bo’lib qoladi. Bu esa boshqariladigan difraksion 
panjaralar yaratishda foydalanish mumkin. 
Katta elektr maydonlarda suyuq kristallarning dastlab tiniq namunasi, 
yoruғlikni kuchli sochilishi tufayli u xira-loyqa bo’lib qoladi. Elektr maydon 
olingandan so’ng suyuq kristall o’zining dastalabki holatiga qaytadi. 
(yopishqoqligi katta bo’lgan smektikdan boshqalari, u tasvirni o’zoq vaqt “eslab” 
qoladi). 
Suyuq kristallarni qo’llanilishi
. Matritsaviy qurilmalar. Displeylar. Хozirgi 
paytda suyuq kristallar texnikaning turli soxalarida keng qo’llanilmoqda. Ularni 
ba’zilarini quyida ko’rib o’tamiz. 
1. Elektr payvandlovchi uchun maska (niqob). 
Germaniya firmalaridan biri payvandlovchi uchun yangi maska chiqardi. 
Unda maskadagi qora oyna, ikkita suyuq kristalldan yasalgan yoruғ yupqa qatlam 
bilan almashtiriladi. Bu tvist yacheyka bo’lib, u fotoelementdan boshqariladi. 
Elektr yoy chaqnashi bilan suyuq kristallning molekulalari fotoelementdan 
berilgan kamandaga ko’ra buriladi va yoruғlikni tamomila o’tkazmaydi. Demak 
suyuq kristall yacheykaga qo’yilgan kuchlanish ta’sirida molekulalar qayta 
orentatsiyalanadi. Payvandlash to’xtashi bilanoq molekulalar dastlabki holatiga 
qaytadi. 
2. Тibbiyotda qo’llanilishi. Suyuq kristallar xozirgi paytda bemorlarga 
tashxis qo’yish uchun ishlatilishi mumkin. Shu maqsadda ultratovushli rentgen 

---

yaratildi. Bunda inson a’zosi rentgen nuri bilan emas, balki ultratovush bilan 
yoritiladi, ultratovush inson uchun mutloq zararsizdir. 
Bundan tashqari asosiy elementi suyuq kristall yacheykadan iborat bo’lgan 
asbob yordamida ko’zdan turli masofalarda joylashgan ob’ektlar inson tomonidan 
qaralganda ko’zning akkomadatsiyasini tadqiq qilish, uning vaqtiy tafsifini va 
akkomodatsiya jarayonida bo’lishi mumkin bo’lgan patologik o’zgarishlarni 
o’rganish mumkin. Bu asbobda suyu kristall yacheykasida yoruғlikning dinamik 
sochlish hodisasidan foydalaniladi, yacheykaning o’zi esa ekran vazifasini 
bajaradi. 
3.