Suyaklar (baʼzan paylar) ning harakatchan birikishi, bunda birikkan

Boʻgʻim

Boʻgʻim — suyaklar (baʼzan paylar) ning

harakatchan birikishi, bunda birikkan

yuza oraligʻida boʻshliq (yoriq) boʻladi. B.

hosil boʻlishida ishtirok etadigan

suyaklarning (birida boʻgʻim boshchasi,

ikkinchisida esa boʻgʻim chuqurchasi

boʻladi) sinovial suyuqlik bilan toʻla. B.

boʻshligi va B. xaltasi farq qilinadi.

Suyaklarning bir-biriga birikkan uchlari bir

xilda boʻlmaydi. Koʻpincha oyoqqoʻlning

naysimon suyaklari B. sohasida

yoʻgʻonlashib, boshcha, suyakning

qaramaqarshi yuzasida esa botiqchalar

va maydonchalar hosil qiladi.

Suyaklarning B. yuzalari B. paylari bilan

qoplangan boʻlib, ular harakat vaqgida

sodir boʻladigan zarblarni kamaytiradi,

B.ning erkin va elastik harakat qilishiga

imkon beradi. B. hosil qilishda ishtirok

etadigan suyaklarning uchlari

biriktiruvchi toʻqimadan tuzilgan boʻlib, B.

xaltasi bilan, ichki tomondan esa sinovial

parda bilan oʻralgan. Bu parda paylar

yuzasini namlab turuvchi va ular

harakatini yengillashtiruvchi suyuqlik

ishlab chiqaradi, aks holda harakat

chogʻida B. hosil qilgan suyaklarning

yuzalari oʻzaro ishqalanib ogʻriq paydo

qiladi va harakat cheklanadi. Koʻpchilik B.

xaltasi boylamlar bilan mustahkam

oʻralgan. B. yuzalarining shakliga qarab

sharsimon (koʻp oʻqli), gʻaltaksimon (bir

oʻqli), tuxumsimon (ikki oʻqli) va boshqa

B. lar boʻladi. Sharsimon boshchali suyak

B.i (mas, yelka suyagi B.i) eng serharakat

hisoblanadi, tuxumsimon boshchali

suyak B.i (mas, boldiroyoq panjasi B.i) da

bukilishyozilishdan boshqa harakatlar

chegaralangan; baʼzi suyak B. lari (mas,

bilaktirsak B. ida bilak suyagi) aylanma

harakat qilishi mumkin. Qator B.larning

yordamchi tuzilmalari boʻlib, ularni B.

paylari (tizza B.i, jagʻ B.i), disklar,

menisklar bir-biriga moslashtirib turadi.

Baʼzi suyaklar oʻzaro B. yordamisiz,

biriktiruvchi toʻqimalar, boylamlar va

paylar yordamida birikkan boʻladi (mas,

kalla suyagi orasidagi choklar,

chanoqboylamlari, umurtqalar orasidagi

pay disklari va boshqalar). B. harakati

odamning tik yurishi, bukilishi, ishlashi va

boshqa holatlarini taʼminlaydi. B.

sovuqqa, kasalliklarga, shikastlarga,

moddalar almashinuvi buzilishiga oʻta

taʼsirchan boʻladi, shu bois uni bu

illatlardan himoya qilish lozim.

Muntazam ravishda badan tarbiya bilan

shugullanish B.ni mustahkamlaydi va

ularni tashqi muhit taʼsirotlariga

chidamini oshiradi. B. kasalliklaridan

uning shikastlanishi (suyak chiqishi),

artroz (tugʻma yoki moddalar

almashinuvining izdan chiqishi tufayli), B.

yalligʻlanishi (artrit) koʻproq uchraydi.

Shuningdek, B.larning qimirlamay qolishi

(ankiloz), harakatining vaqtincha yoki

butunlay cheklanishi (kontraktura)

kuzatiladi.

[1]

1. Ahmedov, Nosir. "Boʻgʻim" OʻzME. B-

harfi  Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Bu maqolada boshqa til boʻlimlariga

ishorat yoʻq. 

Siz ularni topib va ushbu maqolaga

qoʻshib, loyihaga yordam berishingiz

mumkin.

 

Manbalar

 

Ko‘proq o‘rganish Ushbu maqolada

Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-

2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

 

 

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib,

Vikipediyaga yordam berishingiz

mumkin. 

Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?title=Boʻgʻim&oldid=1994739

" 

  Last edited 2 years ago by PlanespotterA320  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).

dan olindi