bordyur-
lar va friz la r
deb ataladi. U la r g u lqog'ozlarning guliga m oslangan
holda, ularn in g yuqorigi c h e ti b o 'y la b yopishtiriladi. Bordyur-
lar eni 15 d a n 160 m m g a c h a va uzunligi 25 m b o 'lg a n g'altak-
larga o 'ralg a n holda, uzunligi 6 m li bordyurlar esa rulon k o 'ri-
nishida ishlab chiqariladi. Friz ruloni eni 240, 290 va 480 m m
kenglikda va 12 m uzunlikda ishlab chiqariladi.
G u l q o g 'o z l a r
kle y ste r, y e lim
va
m a s tik a la r
b ila n y o p i s h
tiriladi. P a rdozlash h a m d a qoplash m ate ria lla rining zichligi va
sifatiga q a ra b y o p ish tiris h xususiyatlariga ega b o 'l g a n h a r xil
yopishtiruvchi m ate ria lla rd a n foydalaniladi.
E l a n g a n j a v d a r u n i d a n t a y y o r l a n g a n k l e y s t e r y axshi
yopishtiruvchi hisobalanadi. B unda y kleyster pishiq bo 'lib , uni
c h o 't k a bilan su rtish o s o n . Biroq t o ' q rangli b o 'l g a n i u c h u n
yuqori sifatli gulqog'ozlarni yopishtirishda uni q o 'lla b bo'lm aydi.
B u n d a y g u lq o g 'o z la rn i y o p ish tirish u c h u n m a y in to rtilg a n va
yaxshi elangan q o ra b u g 'd o y kepagidan tayyorlangan kleysterdan
foydalaniladi.
Rang va guli b ir b o 'lg an turli o 'ra m d a g i g u lq o g 'o zla r b a ’zan
tusi bilan b i r - b ir i d a n farq qiladi. S h u n i n g u c h u n tusi b ir xil
87
o 'r a m la r n i ajratib c h a p va o ‘ng qirrasi qirqilgan n e c h a b o 'la k
g u l q o g koz k e r a k lig in i a v v a ld a n a n i q l a b o l is h l o z i m . S o ‘ng
g u l q o g ‘o z la r kerakli u z u n lik d a g i q is m la r g a b o ‘lin a d i, b u n d a
q o g ‘ozning kirishishi va x o naning balandligi h a m m a burchagida
h a m bir xil b o ‘lmasligini hisobga olib, gulqog‘oz m o'ljaldagidan
u z u n r o q
qilib,
gullarini bir-biriga m osla shtirga n h o ld a qir-
qiladi. Y u z a n in g y u q o ri q ism in i m o ‘ljallab g o r iz o n ta l c h iz iq
b o ‘yicha a niq qilib, uzunasiga polning plintusiga taqab qirqiladi.
G u l q o g ‘oz y o p ish tiris h d a quyidagi a s b o b - u s k u n a la r kerak
b o ‘ladi: q o g ‘o z k e s a d ig a n u z u n q a y c h il a r , k a n o p li s h o v u n ,
d u m a lo q katta qil c h o ‘tka, p ich o q la r, rezina valik, disksim on
p ic h o q la r, y o g 'o c h lineykalar, yelim solinadigan c h e la k , gul-
q o g ‘o z k e sad ig a n m a s h in a , kleyster yoki 4 %li К M S yelim i
va h. k.
K r a x m a l y e l i m i t a y y o r la s h d a 10 k vadrat m e t r g u l-
q o g 'o z g a 1 k ilo g ra m m kraxm al va 100 — 200 g r a m m q u r u q
duradgorlik yelimi kerak bo'ladi. К raxmalni iliq suvda quyuq qaymoq
darajasiga y e tg u n c h a eritib aralashtiriladi. S o ‘ng 5 litr q a ynoq suv
q o ‘shib, yana yaxshilab qorishtiriladi. Agar kraxmal yelimi yaxshi
t a y y o r l a n m a s a , u n i o lo v d a e m a s , balki suvli id is h d a — suv
h a m m o m i d a tayyorlash kerak.
D u r a d g o r l i k y e l i m i a l o h i d a q a y n a t i l a d i , s o ‘n g r a
kraxmalga q o ‘shiladi. Tayyor b o ‘lgan yelim d o k a d a n o ‘tkaziladi.
Issiq y e l i m b i l a n f a q a t g a z e t a l a r n i y o p i s h t i r i s h m u m k i n .
G u lq o g ‘ozlar esa, b o ‘yoq surkalib ketmasligi u c h u n , sovuq holatda
yopishtiriladi.
Qirqilgan gulqog‘oz qismlari teskari o ‘rab tekislanadi va gazeta
t o ‘sha lg a n q u r u q yerga yu z in i pastga q a ra tib yoyib c hiqila di.
H a r bir qism pastdagisidan 1,5—2 sa n tim e tr c hiqib turishi kerak.
D e v o r b u r c h a g i d a n g u l q o g ‘o z e n ig a te n g m a s o f a d a s h o v u n
y o rd am id a aniq vertikal chiziq tortiladi va shu chiziq b o 'y ic h a
b irin c h i qism yopishtiriladi. H a r b ir d e v o r y e lim la n a y o tg a n d a
shu usul takrorlanadi (35-rasm ).
G u lq o g 'o z qismlariga kraxmal yelimi surkaladi. B uning u c h u n
a w a l qism ning o ‘rtasiga qalin qilib yelim surtiladi. S o ‘ng shu
yerdagi yelim q ism ning h a r tarafiga bir tekis yoyib taqsim lanadi,
3 5 -ra sm . D e v o rg a o d d iy g u lq o g ‘oz y o p ish tirish :
a
—e n i 1.5—2 sm li g u lq o g 'o z ta s m a sin i y clim lab y o p is h tiris h ;
b
— g u lq o g 'o z g a q u rilm a y o rd a m id a k le y ste r su rtis h ;
d
— g u lq o g 'o z n in g
b irin c h i e n i to rtila d ig a n jo y n i v ertik al c h iz iq to r tib b elg ilash ;
e
— gul-
q o g 'o z n i y o p i s h t i r i s h ; / — y o p is h tirilg a n g u lq o g 'o z n i q ilc h o 'tk a b ila n silab
tek islash v a u n in g p o lg a tc g ib tu ra d ig a n u c h in i q irq ib tek islash .
ayniqsa, chetlariga yaxshilab surtiladi. G u lq o g 'o z yelim ta'sirida
n a m lanib, shishib va y u m sh o q boMganidan keyingina m a h k a m va
tekis yelimlanadi. A gar g u lqog'oz j u d a n a m tortib qolsa, kraxmal
yelimi qayta surtiladi.
Yelim surtilgan qism ni ko ’tarib, belgilangan chiziq bo'y ich a
devorga aniq yopishtiriladi. Bu paytda gulqog'oz o'rtasini toza. quruq
latta bilan te p a d a n pastga silab tekislab turiladi. Keyin o'rtasidan
g u lqog'oz ostida havo pufakchalari qolmasligi u c h u n chetlariga
t o m o n silab bosiladi.
8 9
Burchaklari bujmayib qolmasligi u c h u n gulqog‘oz u c h m a - u c h
yelimlanadi. N oqulay joylarga, m asalan, isitish radiatorlari orasiga
yopishtirm asa ham b o ‘ladi. R a d ia to r ortidagi devorni g u lqog'oz
rangiga m oslab b o ‘yab qo'ygan m a ’qul.
D e ra z a oynalari o c h iq p a y td a va yelvizak s h a m o l d a g u l
q o g 'o z la r n i yopishtirsh m aqsadga m uvofiq em as. G u l q o g 'o z n i
e s h i k - d e r a z a l a r y o p iq h o l a t d a y o p i s h t i r i la d i va q u r i g u n c h a
o chilm aydi.
G u lq o g 'o z plintuslar va devordagi boshqa teshik qoplam lariga
t a q a b q irq ila d i. G u l q o g 'o z n i y e lim la b y o p i s h t i r i s h d a n avval
p lin t u s la r , t e s h ik q o p l a m a la r i va d e v o r o r a s id a g i y o r iq l a r n i
yaxshilab tozalab, gips qorishm asi bilan suvaladi. Keyin suvoq
q u r ig a n d a n s o 'n g q u m q o g 'o z b ila n ish q a la b tekislab, p lin tu s
usti va teshik qoplam lari atrofi 3 —5 sm kenglikda m o y b o 'y o q
bilan m oylanadi. M o y b o 'y o q bilan ikki m a r o ta b a m o ylangani
m a 'q u l . M o y la n g a n jo y la r, a li f q o ld iq la rin i ketkazish u c h u n ,
q a ynoq suvga h o'llangan latta bilan artiladi. U m u m a n eshik va
d e v o rd a g i te s h ik q o p l a m a l a r i , p l in t u s la r n i g u l q o g 'o z y e lim -
lashdan a w a l m oylagan m a 'q u l, s h u n d a g u lqog'oz m u s ta h k a m ro q
yelim lanadi.
G u lq o g 'o z yopishtirishda quyidagilarga alohida e ’tibor berish
zarur:
— g u l q o g 'o z c hokla ri y o r u g 'lik nuri tu s h a d ig a n t o m o n g a
qaratilgan bo'lishi kerak;
— y o n m a - y o n y o p i s h t i r i lg a n g u l q o g 'o z l a r o rasi o c h il ib
qolmasligi lozim;
— gulqog'ozlar burishgan, b o 'rtg a n , tagida havo pufakchalari
qolgan, ayrim joylari devordan k o 'c h g a n , gul naqshlari buzilgan,
kleyster d og'i bo'lishiga yo'l qo'yilm aydi;
— y o n m a - y o n joylashgan g u lq o g 'o z bo'laklaridagi gullar bir-
biriga aniq to 'g 'ri keltirilishi kerak;
— gulqog'ozlarning rangi bir-biridan farq qilmasligi lozim;
— gulqog'ozlar ustm a-ust yopishtirilmasligi zarur;
— gulqog'ozlar bir-biriga taqab yopishtirilganda ayrim gulqog'oz
bo'laklari ulangan bo'lmasligi kerak va h. k.
90
G u lq o g 'o z yopishtirishda b a ’zi za ru r ehtiyot choralarini ko'rish
zarur. E le ktr rozetkalari
va ulab uzgichlar atrofiga g u lq o g 'o z
yopishtirishdan oldin to k e lektr t a r m o g 'id a n uzib qo'yilishi zarur.
A garda xonadagi elektr o'tk az g ich la r oc h iq h olda b o 'lsa , ularni
g u lq o g 'o z bilan yelimlash m an qilinadi, bu y o n g 'in g a olib kelishi
m u m k in .
NAZORAT SAVOLLARI
1. Gulqog'oz nima, u nima maqsadda ishlatiladi?
2. Devorlarga yopishtirladigan plyonkalar haqida nimalarni bilasiz,
ularning qanday turlari bor?
3. Gulqog'ozlarga nisbatan qanday talablar qo'yiladi?
4. Linkurst nima, u qanday materiallardan tayyorlanadi?
5. Izoplen nimadan tayyorlanadi?
6. Gulqog'ozlar yopishtirishga qanday tayyorlanadi?
7. Gulqog'ozlarni yopishtirishda qanday yelimlardan foydalaniladi?
8. Gulqog'ozni yopishtirish tartibini tushuntirib bering.
9. Gulqog'ozlarni yopishtirshga nisbatan qanday talablar qo'yiladi?
Do'stlaringiz bilan baham: |