Suvni tozalash va zararsizlantirish usullari. Darsning maqsadi

Suvni zararsizlantirish – suvni koagulyasiyalash, filtrlash natijasida mexanik aralashmalardan, gelmint va bakteriyalardan 90-95 % tozalanadi. Shuning uchun ham iste’mol qilinadigan suvlar zararsizlantirilishi zarurdir. Suvni zararsizlantirish uchun quyidagi fizik va kimyoviy usullardan foydalaniladi:

1. 
   Qaynatish usuli – qaynatish natijasida suvdagi mikroblarni hammasi 5-10 minut ichida nobud bo‘ladi.
   
2. 
   UB nurlar yordamida zararsizlantirish – bu usulda tulqin uzunligi 295 nm dan to 200 nm bo‘lgan UB nurlardan foydalaniladi. Bunda OBA KX-1 markali UB ustanovkasidan foydalaniladi.
   
3. 
   Ultratovush yordamida zararsizlantirish.
   
4. 
   Ozonlash, ya’ni ozon gazi yordamida zararsizlantirish.
   
5. 
   Kumush ionlari bilan zararsizlantirish.
   
6. 
   Xlorlash usuli.
   

Hozirgi paytda suvni zararsizlantirishda – xlorlash usulida keng foydalanilmoqdA. Suvni xlorlashda suyuq va gazsimon xlordan, gipoxloridlardan, xlorli ohak eritmasidan ishlatiladi.
Suvni zararsizlantirish uchun xlorli ohakdan 1%li eritma tayyorlanib, suvni xlorlash uchun ishlatiladi. Xlorli ohak – quruq ohakka xlorni ta’sir ettirish natijasida olinadi:
Ca(OH)₂ + Cl₂ = CaCOl₂ + H₂O
Yangi xlorli ohak tarkibida 35-36% aktiv xlor bo‘ladi. Xlorli ohakning aktivligi saqlash paytida har oyda 0,25 dan to 1 % gacha pasayib boradi. Xlorli ohakning aktivligi 25 %dan past bo‘lsa, suvni zararsizlantirish uchun ishlatilmaydi.
Xlorlash o‘z maqsadiga ko‘ra quyidagi turlarga bo‘linadi:

1. 
   Pyerxlorlash – suvni tozalash maqsadida va zaharli moddalarni zararsizlantirishning iqtisodiy samarali usuli bo‘lib hisoblanadi. Pyerxlorlash ko‘p miqdordagi xlor bilan o‘tkaziladi. Ortiqcha xlor suv tarkibidagi har xil qo‘shimchalarni oksidlash uchun sarflanadi, koagulyant parchalari bilan so‘riladi va mikroorganizmlarni oksidlaydi.
   

2. Postxlorlash – bu suvni boshqa usullari bilan tozalashdan so‘ng o‘tkaziladigan oxirgi zararsizlantirish jarayoni hisoblanadi. Suvni tozalashning oxirgi qismi bo‘ladi. Suvni tozalash tajribasida 2 tomonlama xlorlashdan ham foydalaniladi. Bu usul suvning rangi va tarkibidagi organik moddalari miqdori Yuqori bo‘lganda ishlatiladi. Postxlorlash normal pyere va supyerxlorlash usullari bilan o‘tkazilishi mumkin.