Suvda ham quruqlikda yashovchilar sinfi Amphibia

• Мавзу: Сувда ҳамда қуруқликда яшовчиларнинг экологияси ва аҳамияти

Режа

• Режа
• 1.Яшаш шароитлари ва тарқалиши.
• 2.Амфибияларнинг экологик гуруҳлари.
• 3.Ҳимояланишга мослашувлари.
• 4. Озиқланиши, кўпайиши ва ривожланиши. Неотения.
• 5. Йиллик цикллари.
• 6. Аҳамияти.

Амфибияларнинг тарқалишини таъминловчи омиллар: йиллик ҳароратнинг бирмунча юқори бўлиши, сув ҳавзаларининг мавжудлиги, ҳавонинг намлиги, сув ва тупроқнинг кимёвий таркиби. Иссиқлик амфибияларнинг яшаши учун энг муҳим омиллардир. Ҳарорат +7, +80С бўлганда кўпчилик амфибиялар пассив ҳаёт кечиради ва карахт бўлиб қолади, ҳарорат -20С бўлганда уларнинг кўпчилиги ҳалок бўлади. Паст ҳароратда амфибияларнинг тухумлари ва личинкалари ривожланмайди. Шунинг учун амфибиялар тропик минтақаларда хилма-хил бўлиб, шимолий йўналишга яқинлашган сари уларнинг турлари камайиб боради. Қуруқ ва иссиқ ҳаво ҳам амфибияларнинг яшашига тўсқинлик қилади.

• Амфибияларнинг тарқалишини таъминловчи омиллар: йиллик ҳароратнинг бирмунча юқори бўлиши, сув ҳавзаларининг мавжудлиги, ҳавонинг намлиги, сув ва тупроқнинг кимёвий таркиби. Иссиқлик амфибияларнинг яшаши учун энг муҳим омиллардир. Ҳарорат +7, +80С бўлганда кўпчилик амфибиялар пассив ҳаёт кечиради ва карахт бўлиб қолади, ҳарорат -20С бўлганда уларнинг кўпчилиги ҳалок бўлади. Паст ҳароратда амфибияларнинг тухумлари ва личинкалари ривожланмайди. Шунинг учун амфибиялар тропик минтақаларда хилма-хил бўлиб, шимолий йўналишга яқинлашган сари уларнинг турлари камайиб боради. Қуруқ ва иссиқ ҳаво ҳам амфибияларнинг яшашига тўсқинлик қилади.

П.В.Терентьевнинг кўрсатишича (1950), агар амфибиялар териси кўп буғланиб тез қуриб қолса, яъни 15% тана оғирлигини йўқотса ҳалок бўлади. А.Г.Банниковнинг кўрсатишича аста-секинлик билан узоқ муддатда териси қуриб, намлигини йўқотиб борса, бундай амфибиялар тана вазнини 75% га йўқотгандагина ҳалок бўлади (квакшалар). Амфибияларнинг яшаши учун энг юқори ҳарорат +400С ҳисобланади.

• П.В.Терентьевнинг кўрсатишича (1950), агар амфибиялар териси кўп буғланиб тез қуриб қолса, яъни 15% тана оғирлигини йўқотса ҳалок бўлади. А.Г.Банниковнинг кўрсатишича аста-секинлик билан узоқ муддатда териси қуриб, намлигини йўқотиб борса, бундай амфибиялар тана вазнини 75% га йўқотгандагина ҳалок бўлади (квакшалар). Амфибияларнинг яшаши учун энг юқори ҳарорат +400С ҳисобланади.
• Қуруқликка ва иссиқликка чидамли амфибияларга думсизлардан – қурбақалар киради. Курбақаларнинг терисида шох моддалари мавжуд ва у қурбақа терисини қуриб қолишдан сақлайди. Бундан ташқари қурбақалар асосан тунда фаол ҳаёт кечиради, кундузи эса иссиқ, қуриқ ҳаводан яшириниб ўз инларида ётади. Шунинг учун ҳам қурбақаларни Ўрта Осиё ҳудудларида чўл ва даштларда ҳам учратиш мумкин.