Suv bug'ining h-s diagrammasi va jadval yordamida termik fik ni hisoblash suv bug‘ining hs–diagrammasi

=b/s (6.9)

Bu holda hisoblashdagi xato 2% dan oshmaydi. Aniq hisoblar uchun (6.8) formuladan foydalanish kerak. Nisbiy namlik tushunchasidan tashqari ba’zan absolyut namlik tushunchasidan ham foydalaniladi. Absolyut namlik deganda nam havodagi suv bug‘ining, odatda simob ustunining millimetri bilan o‘lchanadigan balandligi hisobida ifodalanadigan partsial bosimi ps kattaligi tushuniladi. Ba’zan bir kub metr nam havodagi gramm bilan ifodalanadigan suv bug‘i massasi absolyut namlik deb aytiladi.

(6.7) va (6.8) tenglamadan nam saqlami bilan nisbiy namlik o‘rtasidagi bog‘lanishni ifodalovchi formulani keltirib chiqarish mumkin:

(6.10)

Demak, pb=ps bo‘lganda  faqat d ga bog‘liq bo‘lib, d=const da u o‘zgarmaydi.

Havodagi bug‘ning holatini aniqlash uchun uning temperaturasini va partsial bosimini bilish lozim. Havodagi bug‘ning temperaturasi nam havo temperaturasi bilan bir xil bo‘lganligi tufayli uni termometr bilan aniqlash mumkin. Bug‘ning partsial bosimini aniqlash uchun gigrometrlardan foydalaniladi. Shu ikki asbob yordamida shudring nuqtasi temperaturasi tsh aniqlanadi.

Shudring nuqtasini bilgan holda, suv bug‘i jadvallaridan tsh ga mos partsial bosim aniqlanadi. Gigrometrlarning ko‘p turlari mavjud. Hozir asosan Allyuora va Grove gigrometri qo‘llaniladi. Bu asbobda silliqlangan idishda joylashgan havo efir bug‘lanishi hisobiga soviydi. Shu sirtda shudring paydo bo‘lishi tsh ga erishilganini ko‘rsatadi. Yuqoridagi usul bilan partsial bosimni aniqlash taxminiy bo‘ladi, chunki shudringni paydo bo‘lishini aniq belgilash qiyindir. Shuning uchun havoning nisbiy namligini va demak bug‘ning partsial bosimini aniq hisoblash uchun psixrometrdan foydalaniladi.

6.2-rasm.

Psixrometr ikkita simobli termometrdan – quruq va xo‘l deb aytiladigan termometrdan iborat. Ho‘l termometrning quruq termometrdan farqi shuki, uning simobli sharchasi suv bilan ho‘llangan matoga o‘rab qo‘yiladi. Nam havo oqimi bu termometrlarning simobli sharchalarini yuvib o‘tganda quruq termometr nam havo temperaturasini ko‘rsatadi. Xo‘l termometr esa o‘zining simobli sharchasi o‘ralgan nam matodagi suv temperaturasini bildiradi. Nam termometrni havo yuvib o‘tganda ho‘l mato sirtidagi suv bug‘lanadi (agar nam havo to‘yingan bo‘lmasa). Bunda matoni yuvib o‘tadigan havo qanchalik quruq bo‘lsa, ya’ni havodagi bug‘ning partsial bosimi qanchalik kichik bo‘lsa, suv shunchalik jadalroq bug‘lanadi va nam mato temperaturasi pasaya boshlaydi.