Suv bug'ining h-s diagrammasi va jadval yordamida termik fik ni hisoblash suv bug‘ining hs–diagrammasi

Nam mato temperaturasi pasayganda nam matoga havoning eng yaqin qatlamlaridan issiqlik keladi. Shu tufayli muvozanat (nam mato temperaturasining o‘zgarmasligi) shudring nuqtasi temperaturasida emas, balki biroz yuqori temperaturada qaror topadi. Bu temperatura xo‘l termometr temperaturasi deb aytiladi. Quruq termometr temperaturasi tq bilan, ho‘l termometr temperaturasi th orasidagi ayirma havo namligiga proportsional bo‘ladi. tq va th ni bilgan holda maxsus psixrometrik diagrammalar (6.2-rasm) yoki jadvallar hamda hd – diagrammalardan foydalanib, havoning nisbiy namligi aniqlanadi.

6.2. Nam havoning zichligi, gaz doimiysi va entalpiyasi

Nam havoning zichligi aralashma temperaturasidagi va o‘zining partsial bosimida olingan bug‘ va quruq havo zichliklari yig‘indisiga teng.

=b+h, (6.11)

ya’ni

=p/RT; (6.12)

Nam havoning gaz doimiysini quyidagi tenglamalardan aniqlash mumkin: (6.13)

Nam havo entalpiyasi quruq havo va suv bug‘i entalpiyalari yig‘indisiga teng. Nam havo entalpiyasini 1 kg quruq havoga yoki (1+d) kg nam havoga nisbatan olish mumkin. (1+d) kg nam havo entalpiyasi quyidagiga teng:

h=hx+dhb (6.14)

1 kg quruq havo entalpiyasi (kJ/kg) miqdori uning temperaturasi tS qiymatiga teng, chunki p=const da quruq havo solishtirma issiqlik sig‘imi 1kJ/(kggrad) ga teng. 1 kg quruq to‘yingan bug‘ning past bosimlardagi entalpiyasi quyidagi empirik formuladan aniqlanishi mumkin:

hb=2490+1,97 tT,

u holda nam havo entalpiyasi

h=t+(2490+1.97tT)d bo‘ladi.

6.3. Nam havoning hd – diagrammas

Nam havo parametrlarini prof. A.K. Ramzin tomonidan 1918 yilda taklif qilgan hd – diagramma yordamida aniqlash qulaydir.

Agar ordinata o‘qiga nam havo entalpiyasi h ni, abtsissalar o‘qiga esa havoning nam saqlami d ni qo‘yib chiqsak, u holda hd – diagramma hosil bo‘ladi. Bu diagramma yordamida nam havo bilan bog‘liq bo‘lgan hisoblarni, jumladan parametrlarni aniqlash va quritish jarayonlarini tekshirish mumkin. Diagrammada turli xil chiziqlarni qulayroq joylashtirish uchun koordinata o‘qlari bir-biriga nisbatan 135 ostida joylashtiriladi. Bu qiyshiq burchakli diagrammada d=const chiziq vertikal (ordinatalar o‘qiga parallel) joylashadi. Bu qiyshiq burchakli hd – diagrammada izoentalpiyalar (6.3-rasm) d o‘qiga parallel, ya’ni o‘sha  burchak ostida joylashgan. Qiyshiq burchakli tizimda temperaturalar ortishi bilan izotermalar qiyaligi ham ortadi, bunda 0S izotermaning qiyaligi nolga teng bo‘ladi.