Sun'iy neyron tarmoqlar (snt) ning tasnifi va ishlash tamoyillari

7 - Ma’ruza

НОРАВШАН ТЎПЛАМ НАЗАРИЯСИ АСОСЛАРИ

“TELEKOMMUNIKATSIYADA SUN’IY INTELLEKT”
Nargiza Usmanova, D.Sc.

РЕЖА

1. Норавшан тўплам назарияси асосий тушунчалари ва ривожланиш тарихи. 2. Норавшан тўпламларни киритиш усуллари. 3. Норавшан тўпламлар устида операциялар. 4. Норавшан мантиқ.

Норавшан тўплам назарияси ривожланиш тарихи

Норавшан тўплам назарияси бўйича биринчи нашр 1965 йилда нашр этилган Лотфи Заде иши ҳисобланади. Норавшан тўплам тушунчаси математик ва амалий тадқиқотлар соҳасида янги йўналишларга туртки бўлди, унинг доирасида қисқа вақт ичида барча асосий назарий-тўпламли ва формал-мантиқий тушунчалар таклиф қилинди.
Одамлар ва бошқа тирик мавжудотларнинг ажойиб қобилияти – бу ноаниқликни мантиқий фикрлаш билан бирлаштириш ҳисобаланади, бу эса мураккаб дунёда самарали қарорларни қабул қилишда ёрдам беради. Норавшан мантиқ – бу фикрлаш усулини расмийлаштириш учун ёндашув. Лекин, ушбу соҳада бир қанча назарий ишлар олиб борилганига қарамасдан, норавшан моделларнинг амалий аҳамияти узоқ муддат шубҳа остида бўлган.
Ниҳоят, билмаслик ҳам ноаниқлик манбаси бўлиши мумкин. Ноаниқликка қарамай, билмаслик билимнинг нотўғри эмас, балки тўлиқ эмаслигини тушунтиради. Но тўлиқ билимларнинг одатий мисоли бу тасодифий тажрибалар ҳисобланади: узоқ муддатли кузатиш орқали келажакдаги воқеаларни олдиндан келтириб чиқариш мумкин. Бироқ, башоратнинг тўлиқ аниқлигини кафолатлаб бўлмайди. Жараённи қисман билиш анъанавий равишда эҳтимоллик назарияси билан катта муваффиқият билан кўриб чиқилган. Шунингдек, Бейес теоремаси ҳам бундай ноаниқликнинг мантиқий фикрлаш занжири бўйлаб тарқалишига имкон беради.

Йил	Асосий ҳодисалар
4-аср	Мантиқга тизимли ёндашувнинг биринчи ҳужжати (формал мантиқ) Аристотел – Органон
19-аср	Рамзий формал мантиқни яратиш: формал мантиқни келтириш учун тегишли математикани киритиш Джордж Бул: фикрлаш қонунлари (1854) Август де Морган: формал мантиқ (1847)