Sun'iy intellekt va uning bugungi kundagi ahamiyati ziyodullayev Zuhriddin Ilhom o’g’li tatu magistranti Ilmiy rahbar

SUN'IY INTELLEKT VA UNING BUGUNGI KUNDAGI AHAMIYATI
Ziyodullayev Zuhriddin Ilhom o’g’li TATU magistranti
Ilmiy rahbar: PhD. Qurbonov N TATU Xuzuridagi AKT ilmiy innovatsion markazi ilmiy xodimi

Annotatsiya: ushbu maqolada sun’iy intellekt, u bilan o’tkazilgan tajriblar va ularning natijalari, aniqlangan dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqarishda ishtirok etadigan oddiy dasturchilardan farqli o‘laroq, sun’iy intellekt mutaxassislari, axborot texnologiyalarini yo‘nalishlari hamda sun'iy aql bilan bog'liq qiziqarli faktlar to’g’risida yozilgan.

Kalit so’zlar: sun’iy intellekt, tajriblar, dasturiy mahsulotlar, dasturchilar, axborot texnologiyalari, faktlar.

Barchamizga ma’lumiki, “Sun'iy intellect” atamasi 1956-yilda paydo bo'lgan, ammo bugungi kunda SI texnologiyasi ma'lumotlar hajmini ko'paytirish, algoritmlarni takomillashtirish, hisoblash quvvatini va ma'lumotlarni saqlash vositalarini optimallashtirish fonida haqiqiy mashhurlikka erishdi.

Sun’iy intellekt — informatikaning alohida sohasi bo‘lib, odatda inson ongi bilan bog‘liq imkoniyatlar: tilni tushunish, o‘rgatish, muhokama qilish, masalani yechish, tarjima va shu kabi imkoniyatlarga ega kompyuter tizimlarini yaratish bilan shug‘ullanadi.
Olimlar sun'iy intellekt (SI) bilan tajriba o'tkazishga ishtiyoq bilan qarashsa-da, ko'p odamlar bu hodisadan ehtiyot bo'lishadi. Hatto, Tesla rahbari Ilon Mask ham buni insoniyat uchun "asosiy tahdid" va urush hamda ishsizlikning mumkin manbasi deb atagan.
Sun'iy intellekt (SI) kompyuterlarga o'zlarining tajribalarini o'rganish, berilgan parametrlarga moslashish va ilgari faqat odamlar uchun mumkin bo'lgan vazifalarni bajarish imkonini beradi. SIni amalga oshirishning ko'p holatlarida kompyuter shaxmatchilaridan tortib uchuvchisiz transport vositalarigacha chuqur o'rganish va tabiiy tillarni qayta ishlash imkoniyati juda muhimdir. Ushbu texnologiyalar tufayli kompyuterlarga katta miqdordagi ma'lumotlarni qayta ishlash va ulardagi naqshlarni aniqlash orqali muayyan vazifalarni bajarishga o'rgatish mumkin.
O'tgan asrning 50-yillarida boshlangan SI sohasidagi birinchi tadqiqot muammolarni hal qilish va ramziy hisoblash tizimlarini rivojlantirishga qaratilgan edi. 60-yillarda bu sohada AQSh Mudofaa vazirligi qiziqish uyg'otdi: AQSh harbiylari insonning aqliy faoliyatini simulyatsiya qilish uchun kompyuterlarni o'qitishni boshladi.
Sun’iy (kompyuter) aql - bu informatika va kompyuter muhandisligining eng istiqbolli yo‘nalishlaridan biri. Sun’iy intellekt sohasidagi ish an’anaviy intellektual muammolarni hal qilish uchun kompyuter tizimlarini (o‘qitish, ekspert, konsalting, robot va boshqalar) loyihalash uchun usullar, vositalar va texnologiyalarni yaratishga qaratilgan.
Aniqlangan dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqarishda ishtirok etadigan oddiy dasturchilardan farqli o‘laroq, sun’iy intellekt mutaxassislari ushbu xususiyatlarni shakllantirishga qodir, bu har qanday dasturiy mahsulotni loyihalashda eng muhim vazifalardan biri hisoblanadi.
Axborot texnologiyalarini quyidagi yo‘nalishlari o‘rganiladi:
• dasturlash, algoritmik va obyektga yo‘naltirilgan dasturlash tillari, CASE-texnologiyalar;
• aqlli dasturlash ;
• intellektual tizimlarni loyihalash uchun texnologiyalar va vositalar;
• ma’lumotlar bazalari, bilimlar bazasi va ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari;
• nutq interfeysi, kompyuter lingvistikasi va kompyuter grafikasi;
• kompyuter tarmoqlari va veb- dasturlar;
• kompyuter tizimlarida axborot xavfsizligi;
• amaliy geografik axborot tizimlari.
"Sun’iy intellekt" mutaxassisligi bitiruvchisi kompyuter uskunalari, kompyuter tizimlari va tarmoqlari, dasturiy ta’minot ishlab chiqaruvchi va ishlaydigan korxona va tashkilotlarda ishlashi mumkin: dizayn, tadqiqot va ta’lim tashkilotlarida.
Keling, sun'iy aql bilan bog'liq 8 ta qiziqarli faktlarni ko'rib chiqamiz.