Sun’iy intelekt

Nomer
Tipi
Joylar soni
Kafedra
Mashg’ulot

Nomer

Bino № Auditoriya №

Tipi

Maruza Amaliyot Laboratoriya Kompyuter sinfi

Dars

Vaqti Fan O’qituvchi Dars tipi Guruxlar nomeri

Vaqt

Yarim yillik Xafta Juftliklar №

Dars tipi

Maruza Amaliy

Xafta

Surat Maxraj

Yarim yillik

Birinchi Ikkinchi

2.2.4-rasm. «Qism-butun» munosabatli freymlar tarmog’i.

Freymlar tizimi statistikli va dinamikli bo’lishi mumkin. Statistikli freymlarda masalani echish jarayonida freymlarning tiplari o’zgarmaydi, dinamikli freymlarda esa freymlarning tiplari o’zgaradi.

Freymlarga asoslangan dasturlash tizimlari haqida mulohaza qiladigan bo’lsak, ular obyektga mo’ljallangan bo’ladi. Bunda har bir freymga predmet sohaning qandaydir obyekti mos qo’yiladi, slotlarga esa ushbu obyektni tavsiflovchi ma’lumotlar, ya’ni belgilar mos qo’yiladi. Ma’lumotlar bazasida slotlarga yozuvlar mos qo’yiladi.
2.3 Bilimlarni freymli tasvirlash tillari va freymli exspert tizimlar
Oxirgi vaqtlarda freymli modellar asosida bilimlarni tasvirlash tillari va tizimlaridan iborat qatlamlar yaratildi. Shunday qatlamlardan biri KEATS hisoblanadi. KEATS quyidagi asosiy komponentalardan iborat:

• 
  ACQUIST –bilimlarning matnli manbalarini fragmenlash vositalari bo’lib, u exspert bilan suxbat jarayonida hosil qilingan matn yoki bayonni o’zaro bog’langan, referatlangan fragmentlarga ajratadi va tushunchalarni hosil qiladi;
  
• 
  FLIK – freymli modellar yordamida bilimlarni tasvirlaydigan til;
  
• 
  GIS – grafikli interfeys bo’lib, gipermatnlarni va konseptual modellarni yaratishda va freymli modellarni loyihalashda qo’llanildi;
  
• 
  ERI – qoidalar interpretatori bo’lib, to’g’ri va teskari xulosalashda foydalaniladi;
  
• 
  TRI – mantiqiy xulosalashni vizuallashtiruvchi vosita bo’lib, qoidalarning ketma-ket bajarilishini namoyish qiladi;
  
• 
  Tables – jadvallarni boshqaruvchi interfeys bo’lib, bilimlar bazasida bilimlarni saqlashda foydalaniladi;
  
• 
  CS – cheklashlarni tavsiflovchi va tarqatuvchi til;
  
• 
  TMS – chinlikni saqlovchi nomonoton tizim.
  

Bilimlar injeneriyasida freymlar konsepsiyasiga asoslangan bilimlarni tasvirlash tillari mavjud. Ular orasida ko’proq mashhurlari:
-FRL (Frame Repre­sentation Language) [Байдун, Бунин, 1990]- freymlar tarmoqlarida bilimlarni tasvirlashning maxsus tili (LISP tilining kengaytmasi);
- KRL (Knowledge Representation Lan­guage) [Уотермен, 1989]- freymlar tarmoqlarida bilimlarni tasvirlashning maxsus tili (LISP tilining kengaytmasi);
- Kappa [Стрельников, Бори­сов, 1997] –freymli «qatlam» -sanoat exspert tizimlarini samarali qurishda ta/minlaydi;

Xulosa
Hozirgi kunda AT texnologiyalarini rivojlanishining tub mohiyati ham bilimlarga asoslanadi. Qolaversa sun’iy intelektning rivojlanib ravnaq topishida ham ma’lumotlar bazasi ham bilimlar bazasi hisobiga boyitilib sun’iy intelektning takomillashishida kata ahamiyatga ega. Bilimlar va ularning xususiyatlari sun’iy intelekt soxasidagi ishlarda asosiy yo’nalishlaridan biri hisoblanadi. Sun’iy intelektni o’rganishdagi asosiy jarayonlar biror bir o’bektni tasvirlab berish hisobiga amalga oshiriladi. Integrallashgan tasavvurni hosil qilish o’byekt modelini tuzish uchun bilimlar bazasidan foydalanib sun’iy intelektlar yaratilinadi.
Bilimlarni biz 2 ta sinflarga bo’lishimiz mumkin.
1) intenssianal bilimlar – bu o’byektlarni ayrim sinflarni harektorlovchi yoki ularga tegishli bo’lgan bilimlar.
2) ekestensional bilimlar – qaysidir bir sinfni o’byektga tegishli bo’gan bilimlar.
Sun’iy intelektning tub mohiyati sun’iy ongni yaratish va shakllantirishga asoslangan bo’lib bunda bilumotlar va bilimlar bazasi kata axamiyatga ega bo’lib uning asosida insonning murakkab bo’lgan masalalarini hal qilishga ko’maklashadi. Bularning natijasida mukammal robotlarni ishlab chiqarish ham mumkin.
Freymlar orqali bilimlarni taqdim etishni analiz qilib chiqqanimizda quyidagi xulosalarga keldik.