Sultonmurod Olim, Sunnat Ahmedov, Rahmon Qo‘chqorov

Savol va topshiriqlar
1. 0 ‘zbek mumtoz adabiyotida she’riy shakllaming o‘mi haqida so‘zlang.
2. 0 ‘zbek mumtoz adabiyotidagi she’riy shakllami aniqlashda nimalarga 
e ’tibor qilinadi?
3. 0 ‘zbek mumtoz she’riyatida baytning turlari va adabiy janrni 
belgilashdagi o‘mi haqida so‘zlab bering.
4. G ‘azal va qit’a baytlarining o ‘xshash va farqli tomonlari nimalarda 
ko‘rinadi?
5. 
«Musammat»
so'zining lug'aviy va istilohiy ma’nolarini tushuntirib bering.
6. Musammatni yaratilish xususiyatiga ko‘ra turlarga ajrating.
7. Musammatni bandlardagi misralaming soniga qarab turlarga ajrating.
8. Musammatlaming qofiya tuzilishiga ko‘ra turlari, bu boradagi o‘ziga 
xosliklar, bunday qofiya talablarining g‘azal qofiya tizimi bilan aloqadorligini 
tushuntiring.
9. Musammat qofiya tizimidagi to‘rt xil ko‘rinish xususiyatlarini alohida- 
alohida tushuntirib bering.
10. Musammatlarga shu paytgacha hayoti va ijodi o‘qitilgan o‘zbek mumtoz 
shoirlari asarlaridan namunalar sanab bering.
MUSTAQIL 0 ‘QISH UCHUN
G‘AZALLAR
Qilmag‘il zinhor izhor ehtiyoj, —
Kim aziz elni qilur xor ehtiyoj.
Hech kim olamda forig'bol emas,
Har kim o‘z miqdoricha bor ehtiyoj.
Ganji husningni(ng) zakotin ber menga,
Sen g‘aniysan, menda bisyor ehtiyoj.
Ko'zlarim aylar yuzingni orzu, —
Kim emr ko'zguya diydor ehtiyoj.
Mustamand etti meni muhtojlik,
Qildi hojatmanding, ey yor, ehtiyoj.
Gar tilarsen obro‘ ahbob aro,
Aylama zinhor izhor ehtiyoj.

---

Qil ravo, albatta, oshiq hojatin,
Boqmag'il, arz etsa ag‘yor ehtiyoj.
Bir tarahhum zohir etsang, netgusi,
Qildi husningga meni zor ehtiyoj.
Yor vaslini tilarman, Nodira,
Ayladi ko'nglimni afgor ehtiyoj.
•k -k -k
Fig‘onkim, gardishi davron ayirdi shahsuvorimdin, 
G ‘amim cho'x, ey ko‘ngul, sen bexabarsen holi zorimdin.
G ‘uborim ishq vodiysida barbod o‘ldi, andog‘kim, 
Biyobonlarda Majnun to ‘tiyo izlar g‘uborimdin.
Qizil qondur sirishkim, za’farondur chehrayi zardin, 
Meni kim ko'rsa farq etmas, xazon birla bahorimdin.
Buzuldi ro‘zgorim, xonayi ayshim xarob о‘Idi,
Na rohat ko‘rgamen emdi buzulg‘on ro‘zgorimdin.
Biyobonlarni izlab topmadim yorim so‘rog‘ini,
Bemrman jon, sabo nogah xabar keltursa yorimdin.
Diyorim ahli mendin yorsiz begona bo‘lmishlar, —
Ki men ham yorsiz ozurdamen yor-u diyorimdin.
Gahi yirtib yaqo, gah qon yntub, gohi fig‘on ettim,
Nelar o ‘tdi bu aqshom, Nodira, joni figorimdin.
•k -k -k
Bo‘ldi ul fursatki, tarki suhbati olam tutay,
Qon to‘kib kuz mardumidin shevai motam tutay.
Shah Umar sulton jahondin ketdi ul shavkat ila 
Emdi davron ahli din chashmi murnwat kam tutay.
0 ‘tti subhi vasl, keldi shomi anduh-u firoq,
Marhabo, ey dog‘i hasrat, kelki bazmi g‘am tutay.

---

Bodasiz miyno-vu jom oxir nashotafzo emas,
Emdi bodi g‘unchayi gul bu chamanda kam tutay.
Qon bo'lur ko‘ngul oning davrini yod etkan zamon, 
Men nechuk tab’imni shod-u xotirim xurram tutay.
Furqatidin yig'lamoqdin qolmadi ko‘z ichra yosh, 
Emdi xuni dil ila ko‘z safhasin purnam tutay.
Bazmi vaslin ko‘rmaganlar furqatidin dog‘dur, 
Menki ko‘rdim davlatin, o'zni nechuk beg‘am tutay.
Topmog'im o ‘lmas muyassar ul guli xandon base, 
Gar hama sayri jahon-u arsayi olam tutay.
Ko‘nglumi hijron o ‘ti aylar damo-dam zaxmnok, 
Qil madad, ey sabr-u toqatkim, anga marham tutay.
Yodgor ul shohdin qoldi manga durdonasi,
Emdi oni(ng) davlatin shukrini mustahkam tutay.
Nodira, ketti ilikdin shahriyorim domani,
Emdi avlodin duo etmak yo'lin mahkam tutay.

---