Sug‘urta sohalari va ularning interpretatsiyasi sug'urta sohalari va turlari (klasslari)

12.2-rasm. Tarmoqlar bo'yicha sug'urtaning guruhlanishi¹⁰⁹



Mulk sug'urtasi o'z navbatida quyidagilarga bo'linadi:
•> yuridik shaxslar mol-mulkini sug'urtalash;
•t* jismoniy shaxslar mol- mulkini sug'urtalash.
Shaxsiy sug'urtalash quyidagilarga bo'linadi:
❖ xayotni sug'urtalash;
^,tw Mualliflar jamoasi tomonidan tayyorlangan.

• 
  baxtsiz hodisalardan fuqarolami himoyalash; tibbiy sug'urtalashdan iborat.
  

Javobgarlik sug'urtasi quyidagilarga bo'linadi:

• 
  fuqarolik javobgarligi sug‘urtasi (transport egalari. sanoat va qurilish - montaj korxonalari, tovar ishlab chiqaruvchilar va boshqalar);
  
• 
  kasbiy javobgarligini sug'urtalash (vrach, yurist, hisobchilar va h.k.).
  

Tadbirkorlikka oid xavf - xatar sug'urtasi quyidagilarga bo'linadi:

• 
  tadbirkorlik tavakkalchiligini sug'urtalash (savdo — sotiq tavakkalchiligini, ishlab chiqarishda yangi texnika va texnologiyalami joriy etishdagi xavf— xatar);
  
• 
  moliya tavakkalchiligini sug'urtalash (to'lanmagan kredit xatari).
  

Xavf - xatar turlari bo'yicha guruhlash mol-mulk suturtasiga tegishli soxa hisoblanadi. Bunda sug'urta puli mol-mulkning shartnoma tuzilayotgan vaqtda haqiqiy qiymatidan oshmasligi kerak. Bu sohada guruhlash quyidagi yo'nalishlarda amalga oshiriladi:
Uv-joyni yong'in va boshqa ofatlardan: qishloq xo'jaligi ekinlarini
qurg'oqchilik kabi tabiiy ofatlardan sug'urtalash (masalan. O'zbekistonda ketma — ket 3 yil qurg'oqchilik bo'ldi, ko'pgina fermer xo'jaliklari zarar ko'rdi, vaqtida sug'urtalangan xo'jaliklar zarari qoplandi, bu ishga befarq qaragan fermer xo'jaliklari esa og'ir ahvolda qoldi). Shuningdek, chorva mollarini turli kasalliklardan, transport vositalarini esa o'g'irlanishdan sug'urtalash va hokazo
Shuningdek tarmoqlar bo'yicha sug'urtalash majburiy va ixtiyoriy sug'urtaga bo'linadi. Shu bilan birga sug'urtaning majburiy va ixtieriv shakllari ham mavjud.
Majburiy va ixtiyoriy sug'urtaning bir biridan farqi, shundaki, majburiy sug'urta yoppasiga amalga oshiriladigan chora-tadbir, ixtiyoriy sug'urta esa tanlov yo'li bilan. sug'urtalanuvchining xohish istagi bilan amalga oshiriladi.
Bugungi kunda O'zbekistonda quyidagi sug'urta turlari majburiy hisoblanadi;

• 
  qurilish - montaj ishlari;
  

♦> avtofiiqarolik javobgarligini sug'urta qilish;

• 
  ish beruvchining fuqorolik javobgarligini sug'urtalash;
  
• 
  tashuvchining fuqorolik javobgarligini sug'urtalash;
  
• 
  xavfli soxalardagi ishlovchi ishchi xizmatchilami sug'urta qilish.
  

Sug'urta bozorlari o'z tashkiliy — huquqiy jihatidan: aksiyadorlik, kooperativ, davlat va aralash sug'urta bozorlariga bulinadi. SHuningdek, ichki va tashki jahon sug'urta bozorlari ham bor. Ichki sug'urta bozori — mahalliy sug'urta bozoridir. Bunda sug'urta xizmatiga zarur bo'lgan talab asosida ish olib boriladi. Fuqarolaming mulkiy sug'urtasi bo'yicha xizmat ko'rsatiladi.
Tashki sug'urta bozori esa ichki bozordan tashqarida chet ellik sug'urta kompaniyalari bilan birgalikda faoliyat olib boradi. Bu bozorda ekologik sug'urta, moliya tavakkalligi sug'urtasi, avtotransport javobgarligi sug'urtasi kabi turlar mavjud. Jahon sug'urta bozori dunyo miqyosida ish yuritadi.