Struktural tahlil metodlari

Mavzu: Talaffuzi yaqin nutq tovushlarining nutq jarayonida aniq talaffuz qilishni o`rgatadigan talaffuz mashqlari va talaffuzi yaqin nutq tovushlari asosida interfaol usullar va mavzuga oid tavsiya va takliflarim

Birinchi bo`lim

Birinchi bo`lim

Bog`cha yoshidagi tarbiyalanuvchilar uchun X tovushlarini nutq jarayonida aniq talaffuz qilishni o`rgatadigan mashg`ulot mashqlari

• Nabijon «Xxxur...xxxur...» etib xurrak otib uxlab qoldi, chunki u juda ham charchagan edi. Nabijon qanday xurrak otayapti: «Xxxur...xxxur...» • «Xxxur... xxxur...» - birinchi qanday tovushni eshitayapsan? ([X]).
• «X» nima deydi? Xabarchi xo'roz sahar «Xushxobor - deb qichqiror. - Xolos bo'ldik zulmatdan, Xatarli tun - kulfatdan. Xursand bo'ling, oshnalar, Xayrli tong boshlanar!... Xurrak otib yotmangiz, Xo'p g'aflatga botmangiz»

X
X

Topishmoqlarning javobini top.

Topishmoqlarning javobini top.

Joni yo'q, tani yo’q, Boshi - taroq,

Yuz chaqirimdan oshib keldi. Dumi - o'roq.

(Xat) (Xo`roz)

• Topishmoq javobidagi birinchi tovush qaysi? ([X]).

ESLAB QOL! [ x] - undosh, jarangsiz va sirg'aluvchi tovushdir.

Rasmdagi narsalarning nomini ayt. [X] tovushining so'zlardagi o'rnini aniqla.

Xokandoz Paxta Xontaxta

Tovush artikulyatsiyasi

Lablar biroz ochiq, harakatsiz bo'ladi, tishlar bir-biriga yaqinlashgan bo'ladi, ammo birikmaydi, «X» tovushini unli [a], [i], [u] tovushlari bilan birikkan holda talaffuz etilganida, tilning uchi pastga tushgan va biroz itarilagan, til kuragining orqa qismi yumshoq tanglayga yaqinlashgan bo'lib, tor bo'shliq hosil bo'ladi va u bo'shliq orqali havo o'tadi. [X] tovushi [ya], [ye], [yo], [yu] unli tovushlar birikmasi bilan talaffuz etilganda/til uchi pastga tushgan bo'lib, pastki kurak tishlar asosiga tegib turadi va bo'shliq hosil qiladi. Bu bo'shliq (tirqish) orqali o'pkadan kelayotgan havo o'tadi, yumshoq tanglay ko'tarilgan va tomoqning orqa devoriga siqilgan bo'lib, burun yo'llarini yopib turadi. Buning natijasida havo oqimi og'iz orqali o'tadi, tovush bog'lamlari ochiq, tovush jaranglamaydi.