Struktura uchebnika soderjit razdelы, raskrыvayuщie evolyusiyu ekonomicheskoy mыsli, mikroekonomiku, makroekonomiku I teoreticheskie osnovы vneshney torgovli

3. Milliy hisob tizimi va uning asosiy ko‘rsatkichlari nisbati. YAMMni o‘lchash usullari.
Milliy hisoblar tizimi (MXT) - bir tomondan xo‘jalik sub’ektlarining tovar sotib olish xarajatlari va ikkinchidan, ularning iqtisodiy faoliyat natijalaridan daromadlarini aks ettiradigan muvozanatli iqtisodiy jadvallar to‘plamidir.
Milliy buxgalteriyaning asosiy maqsadi ijtimoiy mahsulotni ishlab chiqarish, taqsimlash va ulardan foydalanish bo‘yicha statistik ma’lumotlarni statistik ma’lumotlar asosida olishdir. Buning uchun har bir makroiqtisodiy sub’ektlar va umuman olganda milliy iqtisodiyot uchun ushbu korxonaning quyidagi biznes jarayonlarida ishtirokini aks ettiruvchi funktsional hisobotlar tizimi tuziladi:
• tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarish;
• milliy daromadni shakllantirish;
Milliy daromad taqsimoti;
• milliy daromadni qayta taqsimlash;
• milliy daromaddan foydalanish;
Mulkni o‘zgartirish;
• kredit berish va moliyalash.
Ko‘pgina davlatlar, jumladan O‘zbekiston, MXTga o‘tishning dastlabki bosqichlarini hisobga olgan holda, tabiiy resurslarni ishlab chiqarishni hisobga olgan holda, ko‘p hollarda jismoniy jihatdan hisobga olinadi, bu esa ularni mamlakatning MBning bahosiga kiritish imkonini beradi.
Asosiy makroiqtisodiy indikator sifatida YAIM 3 usul yordamida hisoblab chiqish mumkin.
1) xarajatlar bo‘yicha
2) daromad
3) qo‘shilgan qiymat bo‘yicha
YAlpi ichki mahsulot (YAIM) xarajatlar buyicha hisoblashda quyidagi asosiy xarajatlar sarflanadi: