Struktura uchebnika soderjit razdelы, raskrыvayuщie evolyusiyu ekonomicheskoy mыsli, mikroekonomiku, makroekonomiku I teoreticheskie osnovы vneshney torgovli

Asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarning hisob-kitoblari o‘rtasidagi munosabatlar
CMM= YAIM – amortizatsiya
LD = ND – pribыli korporatsiy – vznosы na sotsialnoe straxovanie – nalogi na pribыl korporatsiy + dividendы + sotsialnыe transfertы
LRD = LD – individualnыe nalogi (vklyuchaya obyazatelnыe plateji)

MD =biznesga bilvosita soliqlar

SHD = MD - korporatsiyalar foydasi - ijtimoiy sug‘urta badallari - korporatsiyalar daromad solig‘i + dividendlar + ijtimoiy transfer
SHID = SHD - yakka tartibdagi soliqlar (majburiy to‘lovlar)
2. YAlpi milliy mahsulotning iqtisodiy tarkibi va uning harakati shakli.
YAlpi milliy mahsulot (YAMM) - muayyan vaqt ichida (odatda bir yil) mamlakatning milliy xo‘jalik yurituvchi sub’ektlari tomonidan ishlab chiqarilgan barcha mahsulotlarning bozor qiymati ularning joylashuvidan qat’i nazar.
YAlpi ichki mahsulot (YAIM) - ishlab chiqaruvchilarning har qanday davlatga tegishli bo‘lishidan qat’i nazar ma’lum bir vaqt (odatda bir yil) davomida ma’lum bir davlat hududida ishlab chiqarilgan barcha yakuniy tovarlarning bozor qiymati.
Sof milliy mahsulot (SMM) - iste’mol uchun qoldirilgan yakuniy mahsulot va xizmatlarning summasi. Bu amortizatsiya miqdori bo‘yicha YAIMdan kamroq (AO).
SMM= YAMM- AA, yoki SMM= YAIM - AA;
Milliy daromad (MD) - yil davomida ishlatiladigan ishlab chiqarish resurslari uchun barcha daromadlarning summasi, ya’ni. bu ish haqi, ijara, foiz va foyda yig‘indisi.
Milliy daromad (YAD) - ma’lum bir yilda ishlab chiqarish omillari egalari yalpi milliy mahsulotni ishlab chiqarishda oladigan jami daromad.
MD = SMM - ; Nb,
Nb – bilvosita soliklar.
SHaxsiy daromad (SHD) – ishlab topilgan MDga nisbatan olingan daromadni anglatadi.
SHunday qilib, aholi SHDni MDdan aholiga to‘lanmagan barcha daromadlarning (SND) summasi va aholiga davlat to‘lovlarini to‘lashni hisobga olgan holda hisoblab chiqish mumkin. (TT).
SHD = MD - SND + TT
Bir martalik shaxsiy daromad (RLD) - fuqarolar tomonidan to‘lanadigan shaxsiy soliqlar bo‘yicha shaxsiy daromad.
YAkuniy mahsulot ishlab chiqarishdan tashqariga chiqadigan va yakuniy iste’mol uchun sotib olingan tovarlar va xizmatlardir.
Oraliq mahsulot - oxirgi iste’molchiga etib borishdan oldin bir necha bor qayta ishlanadigan va qayta sotiladigan tovarlar va xizmatlar, ya’ni. bu yil ishlab chiqarilgan mahsulotni ishlab chiqaradi va shu yil yakuniy mahsulotni yaratadi.
Nominal YAMM - joriy narxlarda o‘lchanadigan YAMM.
Nominal YAMM, (YAIM) ikki sababga ko‘ra har yili o‘zgarib turadi. Birinchisi, tovarlar jismoniy hajmi o‘zgarishi. Ikkinchi sabab - bu bozor bahosidagi o‘zgarishlar. Joriy yilning bozor bahosining o‘sish sur’atlarini bazaviy ko‘rsatkich bilan taqqoslaydigan ko‘rsatkich narx darajasi (indeks) yoki YAMM (YAIM) deflyatori deb ataladi.
Umumiy narx darajasini (deflyator) hisoblashda ular baho o‘zgarishlarini kuzatish uchun boshlanadigan boshlang‘ich nuqtani (asosiy yil) aniqlaydi. Mamlakatda ishlab chiqarilgan barcha yakuniy tovarlar va xizmatlar narxining asosiy yilga tengligi olinadi. U xolda, boshlang‘ich nuqta sifatida joriy narxlardagi YAMMyoki YAIMning mikdorini deflyator yaratilishiga (P) va ishlab chikarishning real xajmiga (Q) tenglashtirish mumkin: Y = P * Q