Struktura uchebnika soderjit razdelы, raskrыvayuщie evolyusiyu ekonomicheskoy mыsli, mikroekonomiku, makroekonomiku I teoreticheskie osnovы vneshney torgovli

Iqtisodiy tushunchalar – bu iqtisodiy hodisa va jarayonlarning eng umumiy va muhim jihatlarini aks ettiruvchi mantiqiy tushunchalardir.

2. 
   Iqtisodiy jarayonlarni ilmiy o‘rganish usullari.
   

Iqtisodiy haqiqat juda ko‘plab omillardan iborat bo‘lib, ularni o‘rganar ekan iqtisodiy nazariya ilmish o‘rganishning turli usullari (yunonchadan – tadqiqot usuli) dan foydalanadi:

• 
  dialektik usul – iqtisodiy hayotning barcha hodisa va jarayonlari o‘zaro bog‘liqlik va uzviy rivojlanishda qaraladi;
  
• 
  ilmiy abstraksiya usuli – tadqiqot ob’ektini tasodifiy belgilardan tozalash va doimiy, o‘ziga hos xususiyatlarni aniqlashdan iborat;
  
• 
  tahlil va sintez usuli – tahlil jarayonida tadqiqot ob’ekti tarkibiy qism va tomonlarga ajratiladi va ularning alohida o‘rganilishi amalga oshiriladi, sintez – tarqoq qismlarning birlashtirilishi bo‘lib, tahlil davomida ajratilgan qismlarning o‘zaro aloqasini ko‘rishga yordam beradi;
  
• 
  induksiya usuli – haqiqiy materialni tahlil qilish asosida iqtisodiy nazariya va qonunlar ishlab chiqiladi;
  
• 
  deduksiya usuli – ilgari surilgan gipoteza iqtisodiy haqiqatning faktlarini tekshirish orqali kechadigan teskari jarayon;
  
• 
  statistik kuzatuv – ma’lumotlarni belgilangan mezonlar bo‘yicha ma’lum bir davriylikda to‘plash;
  
• 
  iqtisodiy modellash – og‘zaki, grafikli yoki mavzuli shaklda bo‘lishi mumkin bo‘lib, o‘rganilayotgan jarayonlarning rivojlanishini oldindan aytib berish va iqtisodiy tizim qismlari harakatining mantig‘i va ma’lum bo‘lgan shartlari asosida ehtimolli natijasini baholashga imkon beradi;
  
• 
  iqtisodiy tajribalarni amalga oshirish – ancha murakkab jarayon, chunki iqtisodiy hodisalar alohida ajralgan emas, ijtimoiy-iqtisodiy hodisalarning ko‘p qirraligida namoyon bo‘ladi va insonlarning manfaatlari bilan bog‘liq. Iqtisodiy nazariyada qo‘llaniluvchi umumiy ilmiy o‘rganish usullari – bular:
  
• 
  tarixiy – hodisa va voqealar ularga hos bo‘lgan tarixiy rivojlanish ketma-ketligida o‘rganiladi;
  
• 
  mantiqiy – fikrning umumahamiyatli shakllarini to‘g‘ri qo‘llash (tushuncha, fikr, xulosa va hokazolar). Tarixiy va mantiqiy o‘rganish usullari yagonaligidan foydalangan holda, iqtisodiy nazariya iqtisodiy jarayonlarni ularning vujudga kelishi va mantiqiy o‘zaro bog‘liqligi nuqtai-nazaridan o‘rganadi.
  

Iqtisodiy jarayonlarni o‘rganish darajasi nuqtai-nazaridan iqtisodiy nazariya makroiqtisodiyot (alohida iqtisodiy sub’ektlarning harakati) va mikroiqtisodiyot (milliy iqtisodiy tizimning alohida iqtisodiy sub’ektlari harakati)ga bo‘linadi. Uning tarkibida shuningdek mezoiqtisodiyot (milliy iqtisodiyot yoki xalq xo‘jaligi tarmoqlarining alohida nimtizimlari harakati) va supermakroiqtisodiyot yoki megaiqtisodiyot (umuman jahon iqtisodiyotining harakati) ni ham ajratib ko‘rsatish mumkin.

2.