Struktura uchebnika soderjit razdelы, raskrыvayuщie evolyusiyu ekonomicheskoy mыsli, mikroekonomiku, makroekonomiku I teoreticheskie osnovы vneshney torgovli

1 mavzu. Iqtisodiy jarayonlar predmeti va uni o‘rganish usullari.

Reja.

1. 
   Iqtisodiyot va uning asosiy masalasi.
   
2. 
   Iqtisodiy nazariyaning fan sifatida shakllanishi.
   
3. 
   Iqtisodiy nazariya predmeti.
   
4. 
   Iqtisodiy qonunlar va tushunchalar (ilmiy tushunchalar), ularning tizimi va ishlash mexanizmi.
   
5. 
   Iqtisodiy jarayonlarni ilmiy o‘rganish usullari.
   
6. 
   Iqtisodiy nazariya vazifalari.
   

1. 
   Iqtisodiyot_va_uning_asosiy_masalasi'>Iqtisodiyot va uning asosiy masalasi.
   

Qadimgi YUnonistonda Arastu davrida paydo bo‘lgan “iqtisodiyot” tushunchasi o‘zida ikki so‘zni – “xo‘jalik” va “qonun” so‘zlarini birlashtirgan bo‘lib, xo‘jalikni yuritish san’ati deb talqin qilinadi.
Iqtisodiyot – inson faoliyatining shunday sohasiki, unda ushbu insonlarning turli ehtiyojlari qondirilishi uchun zarur boylik yaratiladi.
Ehtiyoj – hayot faoliyatini ta’minlash, shaxs va umuman jamiyatning rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan narsaga bo‘lgan talabni anglatadi.
Jamiyat taraqqiyoti ehtiyojlarning ortishi qonunida yaqqol ifodalanadi: qondirilgan ehtiyoj yanada yuqori tartibdagi yangi ehtiyojni vujudga keltiradi.
Odamlarning ehtiyojini qondiruvchi barcha narsalar ularning maqsad va intilishlariga javob beradi va boylik deb ataladi. Boylik ikki turga bo‘linadi:

1. 
   Tabiiy – er, o‘rmon, foydali qazilmalar va tabiat tomonidan yaratilgan boshqa boyliklar.
   
2. 
   Iqtisodiy – inson tomonidan yaratilgan mahsulotlar.
   

Bunda iqtisodiy boyliklarning ikki xil turi ishlab chiqariladi:

1. 
   Iste’mol buyumlari.
   
2. 
   Ishlab chiqarish vositalari (yaratuvchanlik faoliyati sharoitlari).
   

O‘sib borayotgan ehtiyojlarni qondirishga qodir bo‘lgan boylikni yaratish uchun insonlar o‘zlarida mavjud bo‘lgan imkoniyat (resurs)lardan foydalanishadi.
Resurs – bu moddiy boyliklarni yaratish va xizmatlarni ko‘rsatish uchun ishlatilishi mumkin bo‘lgan tabiiy, ijtimoiy va aqliy (intellektual) kuchlar jamlanmasidir.
Quyidagi resurslar farqlanadi:
a) tabiiy – tabiat moddalari va kuchlari (tugaydigan va tuganmas, tiklanuvchi va tiklanmaydigan);
b) moddiy – qo‘lda yasalgan barcha ishlab chiqarish vositalari;
v) mehnat – mehnat qobiliyati yoshidagi aholi;
g) moliyaviy – jamiyat ishlab chiqarishning faoliyat yuritishi uchun ajratadigan pul mablag‘lari.