Strategik menejment

3-mavzu. Tarmoqdagi umumiy vaziyat va undagi raqobatning tahlili 
 
 
↓ 
↓ 
Identifikatsiya Kompaniyaning strategik 
ko‘rinishini baholash 
Kalit davrlar: 
Kompaniya amalda qanday muqobillikka ega? (mavjud asosiy strategiyani yaxshilash, 
strategiyani tubdan o‘zgartirish) 
Arzigulik raqobat ustunligiga erishishning eng maqbul yo‘li qanday? 
↓ 
Strategiyani shakllantirish 
Echim mezonlari 
Strategiya vaziyatni qanchalik yaxshi hisobga olinadi? 
Raqobat ustunligiga erishishga qanchalik yordam beradi? 
Kompaniya faoliyatini yaxshilashga yordam beradi? 
 
Tarmoqdagi asosiy iqtisodiy ko‟rsatkichlarning strategik ahamiyati
 
Ko‟rsatkich 
Ko‟rsatkichning strategik ahamiyati 
Bozor hajmi 
Kichik bozorlarda katta va yangi raqobatchilarni jalb qilish 
tendentsiyasi kuzatilmaydi; katta bozorlar muayyan tarmoqlarda 
raqobatchilik ustunligini mustah-kamlash maqsadida turli 
kompaniyalarni sotib olmoqchi bo‘lgan korporatsiyalarni o‘ziga jalb 
qiladi. 
Bozor hajmining ortishi 
Jadal sur‘atlar bilan o‘sish yangiliklarga olib keladi, o‘sishning 
sekinlashishi esa raqobatni kuchaytiradi va zaif raqiblarni kurashdan 
siqib chiqaradi 
Ishlab chiqarish quvvat 
larining ortiqchaligi yoki 
tanqisligi 
Ortiqcha ishlab chiqarish quvvatlari xarajatlarni ko‘paytirib, 
daromadni kamaytiradi, ularning tanqisligi esa xarajatlarga oid 
teskari tendentsiyalarga olib keladi 
Tarmoqning da romadliligi 
Yuqori daromadli tarmoqlar ham yangiliklarga olib keladi 

---

260
Kirish chiqish to‘siqlari 
Katta to‘siqlar mavjud firmalarning mavqeini va daromadlarini 
himoya qiladi, to‘siqlar past bo‘lganda esa yangi firmalarning kirib 
kelishi ularga salbiy ta‘sir ko‘rsatadi 
Tovar xaridorlar uchun 
qimmat 
Ko‘pchilik xaridorlar tovarni eng past narxlarda sotib oladilar 
Standartlashtirilgan 
tovarlar 
Xaridorlar bir sotuvchidan boshqasiga oson o‘tishlari mumkin. 
Tex nologiyaning tez 
o‘zgarishi 
Texnologiya va asbob-uskunalarga ajratilgan investitsiya-lar ularning 
eskirib qolishi tufayli o‘zini oqlamay qolish xavfi kuchayadi 
Kapitalga qo‘yilgan 
talablar 
Katta talablar investitsiyalarga oid qarorlarga tanqidiy 
munosabatda bo‘ladi, investitsiyalash payti muhim bo‘lib boradi, 
kirish va chiqish to‘siqlari kuchayadi 
Vertikal integratsiya 
Kapitalga nisbatan qo‘yilgan talablar kuchayib boradi, ko‘pincha 
raqobatli differentsiatsiya hamda integratsiya darajasi turlicha bo‘lgan 
firmalar o‘rtasidagi qiymat differentsiatsiyagi kuchayadi 
Ko‘lamdan tejash 
Narx bo‘yicha raqobatlashish uchun zarur bo‘lgan bozor hajmi 
kattalashadi 
Tovarning tez yangilanishi 
Tovarning hayot tsikli qisqaradi 
 
M. Porterning «beshta kuch» modeli 
Potentsial raqobatchilarning kirish 
xavfi 
Etkazib beruvchilarning 
«savdolashish» imkoniyati 
Xaridorlarning 
«savdolashish» 
O‘rinbosar mahsulotlar xavfi 
Amaldagi firmalar (sotuvchilar) 
o‘rtasidagi raqobat 

---

261