Strategik marketing

Asosiy bozorni qamrab  olish strategiyasi. Bozorni  qamrab olish strategiyasi 
har  bir  segmentga  nisbatan  jalb  qilinuvchan  raqobatbardoshlikni  tahlil  qilish  asosida 
tanlanadi.  Firma  bozorni  qamrab  olishning  turli  strategiyalarini  ko‘rib  chiqishi 
mumkin:  
Konsentrasiya  yoki  fokuslanish strategiyasi:  firma  tovar  bozori,  funksiya  yoki 
iste’molchilar  guruhiga  nisbatan  o‘z  faoliyat  sohasini  tor  darajada  belgilaydi.  Bu 
bozorda  aniq  belgilangan  sohada  yuqori  ulushni  egallashga  intilayotgan  mutaxassis 
strategiyasidir.  
Funksional  mutaxassisning  strategiyasi:  firma  bir  funksiyada  ixtisoslashishni 
afzal  ko‘radi,  biroq  shu  funksiyaga,  masalan,  sanoat  tovarlarini  omborlarga 
joylashtirish  funksiyasiga  qiziqqan  barcha  iste’molchilar  guruhlariga  xizmat 
ko‘rsatadi. 
Mijoz  bo‘yicha  ixtisoslashish  strategiyasi:  firma  mijozlarning  ma’lum  bir 

---

 
62 
 
 
toifaga  (kasalxonalar,  mehmonxonalar)  ixtisoslashadi  va  o‘z  mijozlariga  keng 
assortimentli  tovarlarni  yoki  qo‘shimcha,  yoki  o‘zaro  bog‘liq  funksiyalarni 
bajaradigan asbob-uskunalar majmualarini taklif qiladi. 
Selektiv  ixtisoslashish  strategiyasi:  bir-biriga  bog‘liq  bo‘lmagan  turli 
bozorlarga  turli  xil  tovarlarni  chiqarish;  bu  diversifikasiyalashga  qaratilgan 
opportunistik strategiyadir. 
To‘liq  qamrab  olish  strategiyasi:  iste’molchilarning  barcha  guruhlarini 
qoniqtiradigan to‘liq assortiment taklif qilinadi. 
Ko‘pchilik  hollarda  bozorni  qamrab  olish  strategiyalari  faqat  ikki  jihatdan: 
funksiyalar  va  iste’molchilar  guruhi  jihatidan  ifodalanishi  mumkin,  chunki  odatda 
firma 
muqobil 
texnologiyalar 
mavjud 
bo‘lsa  ham,  faqat  ma’lum  bir 
texnologiyagagina ega bo‘ladi. 
Quyidagi  misolni  ko‘rib  chiqaylik.  Ma’lumki,  djem  eritilgan  pishloq  va 
shokolad  pastasi  bilan  bevosita  raqobatdadir.  Ushbu  uch  sektordagi  ishlab  chiqarish 
talablari  bir-biridan  keskin  farq  qilsada,  mevalarni  qayta  ishlash  sektorida  faollik 
ko‘rsatayotgan  firmalarning  birortasi  oraliq  sektorlarda  sanoat  korxonalariga  ega 
emas. 
Agar  asosiy  bozor  turli  texnologiyalarni  ham  o‘z  ichiga  olsa,  bozorni  qamrab 
olish  strategiyasiga  “texnologiyani”  o‘lchash  ham  kiradi,  masalan,  tibbiy  tashxis 
bozorda  “Djeneral  elektrik”  firmasi  mavjud  texnologiyalarning  bir  necha  xiliga 
egadir.  
Turli  raqobatchilar  o‘z  asosiy  bozorlarini  har  bir  sektorda  bir  xilda 
aniqlamasligi  mumkin.  Biror  bir  tovarga  ixtisoslashgan  firma  ayni  shu  tovarga 
qiziqadigan  mijozlarning  ma’lum  bir  toifasiga  ixtisoslashgan  raqobatchiga  duch 
kelishi  mumkin.  Birinchi  raqobatchi o‘zining  ishlab chiqarish  hajmini  hisobga olgan 
holda  ikkinchi  raqobatchiga  nisbatan  harakatlarda  ustunlikka  ega  bo‘lishi  mumkin, 
ayni paytda ikkinchi raqobatchi savdo-sotiq va mijozlarga xizmat ko‘rsatish sohasida 
samaraliroq ishlashi mumkin.