Strategik marketing

Diversifikasion  o‘sish  -  tegishli  firmani  o‘zi  faoliyat  ko‘rsatayotgan  tarmoq 
imkoniyatlariga  nisbatan  boshqa  tarmoq  yo‘nalishida  rivojlanishi  samarali  yoki 
maqsadga  muvofiq  bo‘lgan  holda  belgilanadi.  Lekin,  buning  uchun  tegishli  firma 
o‘zga tarmoqda rivojlanishi uchun to‘plagan tajribasi, ilmiy izlanishlar va tadqiqotlar 
asosida  mavjud  kamchiliklarni  bartaraf  etish,  dastlabki  tarmoq  bo‘yicha 
ixtisoslashuvini  o‘zgartirish  yo‘llari  va  imkoniyatlarini  baholagan  bo‘lishi  shart.  O‘z 
navbatida diversifikasion o‘sish quyidagi yo‘nalishlarda namoyon bo‘ladi: 
a)  konsentrik  diversifikasiya  -  firmaning  o‘z  mahsulotlari  ko‘lamini 
marketing  nuqtai  nazaridan  safdosh,  to‘ldiruvchi  mahsulolar  bilan  boyitishi 
borasidagi  urinishlarini  anglatadi:  masalan,  faqat  kitoblarni  chop  etish  bilan 
shug‘ullanuvchi kompaniyaning jurnallarini chop etishni ham yo‘lga qo‘yishdi; 
b)  gorizontal  diversifikasiya  -  tegishli  firma  mahsulotlari  assortimentini 
iste’mol  nuqtai  nazaridan  o‘xshash  bo‘lmagan,  ammo  o‘zaro  bog‘liq  bo‘lgan 
mahsulotlar  bilan  boyitish  borasidagi  urinishlari  tushuniladi;  masalan:  musiqa 
asboblari  ishlab  chiqaruvchi  kompaniyaning  bolalar  uchun  musiqa  maktabini  tashkil 
etishi; 
v)  konglomerat  diversifikasiya  -  firmaning  mahsulot  ko‘lamini  texnologik, 
iste’mol,  jihatdan  umuman  bog‘liq  bo‘lmagan  mahsulotlar  ishlab  chiqarishga, 
sotishiga 
taalluqli 
bo‘lgan  urinishlar  tushuniladi.  Masalan,  farmasevtik 
kompaniyaning  kompyuter  dasturlari  ishlab  chiqish  yo‘nalishi  bo‘yicha  rivojlanish 
xatti-harakatlari. 
Firmalar  o‘sish  yo‘nalishlari  aynan  bir  yo‘nalishda  amaliyotda  namoyon 
bo‘lmaydi,  ayrim  SXZ  uchun  turlicha  tarzda  va  ko‘lamda  belgilanadi.  Masalan, 
Germaniyaning  BASF  kompaniyasi  nafaqat  kino  va  fotografiya  uchun  mahsulotlar 
ishlab  chiqaradi,  balki  qishloq  xo‘jaligi  uchun  mineral  moddalar    ham    ishlab 
chiqaradi  va  ularning  tarkibini  takomillashtirish  bo‘yicha  izlanishlarni  tashkil  etadi. 

---

 
135 
 
 
Bunga  yana yorqin  misol bo‘lib  yirik yapon  firmalarini keltirish  mumkin. Jumladan,