Strategik marketing

 
 
1.4-rasm. Marketing - ITTKI - ishlab chiqarish zanjiri  
 

---

 
31 
 
 
Marketing  konsepsiyasiga  rioya  qiladigan  firmalarda  marketing  direksiyasi 
mavjud  bo‘lib,  uning  funksiyalari  strategik  va  operasion  marketingni,  shu  jumladan 
bozorlarni tanlash kabi vazifalarni hal qilishni o‘z ichiga oladi. 
Tez  o‘zgaruvchan  bozor  sharoitida  uzoq  muddatli  marketing  faoliyatiga  oid 
bo‘lgan qarorlar qabul qilish etakchi o‘rinda turadi. Bu  marketing  xarajatlari kapital 
xarajat  sifatida  va  uzoq  muddatda  o‘z  samarasini  berayotgan  vaqtda  bozorga 
yondashuv global yondashuv zaruratidan kelib chiqadi. 
Eng  muhimi,  korxona  maqsadli  bozorning  vujudga  kelgan  tarkibi  sharoitida 
korxona  uchun  ham,  iste’molchi  uchun  ham  sotishdan  keyingi  xizmat  ko‘rsatish 
xarajatlarining  bir  texnologiyasini  ishlab  chiqarishdir.  Iste’molchi  mahsulotni  sotib 
olish  va  foydalanishda  to‘liq  xarajatlar  qiymatini  bilishi  zarur  bo‘lsa,  korxona  uzoq 
muddatga mo‘ljallangan marketing xarajatini to‘liq o‘z-o‘zini qoplashini bilishi zarur.  
Marketing  strategiyasini  tashkil  qiluvchi  qaror  qabul  qilishning  maqsadi  - 
iste’mol talabiga ta’sir qilishdir. Uning vositalari esa tovarning sifati va assortimenti, 
baholar,  ustama  va  chegirmalar,  xizmatlar  to‘plamlari,  etkazib  berish  tizimi  va 
boshqalardir. 
Yangi  tovarlar  ishlab  chiqarishga  qo‘yiladigan  asosiy  talablardan  biri,  ularni 
ekologiyaga,  atrof-muhitga  va  inson  salomatligiga  ziyon  etkazmaydigan  bo‘lishidir. 
Bunday  tovarlar  ishlab  chiqarish  yuzasidan  butun  dunyoda  marketing  tadqiqotlari 
olib  boriladi.  Rivojlangan  mamlakatlarda  bu  tadqiqotlar  katta  kompaniyalar, 
korporasiyalar  va  firmalar  homiyligida  o‘tkaziladi  va  ularning  natijalari  korxonalar 
tomonidan qo‘llaniladi. Ilmiy  izlanishlar  ham katta  mehnat unumdorligini  oshirishga 
xizmat  qilsa,  jamiyat  va  alohida  iste’molchilarning  talablariga  har  tomonlama  javob 
beradigan tovarlar miqdori va sifatini oshiradi. 
Marketing ham butun bozor iqtisodiyoti kabi har bir aniq sharoit, har bir firma, 
har  bir  mahsulot  turi  yoki  xizmat  sohasiga  alohida  yondashishni,  ijodiy  izlanishni 
talab qiladi. 
Mamlakatimizda  vujudga  kelgan  iqtisodiy,  ma’naviy,  ekologik  vaziyatni 
hisobga oladigan bo‘lsak, yurtimizni kelajakda farovon, xalqimizni tinch va sog‘lom 
bo‘lishini  istasak,  har  qanday  darajadagi  marketing  faoliyati  faqat  foyda  va  talabni 

---

 
32 
 
 
qondirish emas, balki inson, jamiyat va tabiatning sog‘lig‘ini ham hisobga olish shart. 
SHunday  ekan,  ijtimoiy-axloqiy  marketingni  shakllantirishni  tezlashtirish,  bozor 
iqtisodiyotiga  o‘ta  borgan  sari  uni  yuksakroq  pog‘onaga  ko‘tarib  borish  - 
mamlakatimizning hozirgi va kelajagi uchun obektiv zaruratdir.