Текширилаётган тўпламнинг аудиторлик ташкилоти учун маълумотлар танлаш қоидаларини аниқлаш ва шу йўл билан олинган натижаларни баҳолаш стандартнинг мақсади бўлиб ҳисобланади.
Танлаш турлари
Танлаш репрезентатив, яъни ишончли бўлиши лозим. Бу талаб ўрганилаётган тўпламнинг барча элементлари танлаш учун сайланишда тенг асосдаги эҳтимолликка эга бўлишини кўзда тутади. Репрезентативликни таъминлаш учун аудиторлик ташкилоти қуйидаги усулларнинг биридан фойдаланиши мумкин:
1. Тасодифий танлаш. Тасодифий сонлар жадвали бўйича амалга оширилиши мумкин.
2. Тизимли (Системали) танлаш. Элементларнинг тасодифий танланган сондан бошлаб, доимий интервал орқали танланишини кўзда тутади. Интервал ёки тўплам элементларининг муайян сонда ёки уларнинг қиймат ўлчови асосида тузилади.
3. Аралаш танлаш. Тасодифий ва системали танлаш турли усулларининг комбинацияларидан иборат.
Reprezentativlikni ta’minlashda auditorlik tashkiloti foydalanadigan usullar
Аудиторлик танлаш текширилаётган тўпламнинг 100 фоиздан кам бўлган объектларига нисбатаи аудиторлик амалларини қўллаш мақсадида амалга оширилади.
Бундай объектлар деганда счетлар сальдосини ташкил этувчи элеяентлар ёки бутун текширилаётган тўплам ҳақида бир фикрга келишга имкон берувчи аудиторлик далилларини йиғиш учун счет бўйича оборотларни ташкил этувчи операциялар тушунилади. Танлашни тузиш учун аудиторлик ташкилоти бухгалтерия ҳисоботининг, муайян бўлимини текишриш тартибини, танлаш ўтказиш амалга ошириладиган, текшириладиган тўпламни ва танлаш ҳажмини аниқлаб олиши керак.
Уйга вазифа.
9-мавзу. Эксперт ишларидан ва бошқа аудиторлик ташкилоти маълумотларидан фойдаланиш (16-сон «Эксперт ишларидан фойдаланиш», 60-сон «Бошқа аудитор иши натижаларидан фойдаланиш» номли АФМСлар).
9.1. Эксперт тушунчаси. Эксперт ишидан аудиторлик далил сифатида фойдаланиш.
9.2. Бошқа аудиторларнинг иши натижаларидан фойдаланиш.