“statistika” fanidan “milliy boylik” mavzusi

“STATISTIKA” fanidan “MILLIY BOYLIK” mavzusi

“IQTISODIY TAHLIL VA STATISTIKA” kafedrasi

Mavzu: MILLIY BOYLIK STATISTIKASI

Reja:

1. Milliy boylik mohiyati va turlari.

2. Milliy hisoblar tizimida aktivlar va passivlar.
3. Asosiy vositalar (fondlar) ko‘rsatkichlari statistikasi.
4. Aylanma mablag‘lar ko‘rsatkichlari statistikasi.
Milliy boylik kishilar mehnati tufayli to‘plangan moddiy, moliyaviy va ma’naviy boyliklar va tabiatdan yaratilgan tabiiy boyliklar yig‘indisidir. Milliy boylik hajmi ma’lum sanalarga aniqlanib, mamlakatning ijtimoiy-iqtisodiy qudratini belgilaydi.
Milliy boyliklar yaratilish manbai jihatdan 2 katta guruhga bo‘linadi:
Tabiiy boyliklar.
Inson mehnati tufayli shu davrgacha yaratilgan barcha moddiy, moliyaviy va ma’naviy boyliklar.
Milliy boylik - iqtisodiy statistikaning tayanch ko‘rsatkichlaridan biridir. Uning hajmi (solishtirma baholarda) - mamlakatning iqtisodiy-ijtimoiy salohiyatini ifodalaydi, jon boshiga to'g'ri keladigan miqdori esa -mamlakatning iqtisodiy rivojlanish darajasiga baho beradi.
Jahonning turli mamlakatlarida iqtisodchilar milliy (xalq) boyligi haj-mini hisoblash va mamlakatlararo solishtirish masalalari bilan shug'ullanganlar. Iqtisodiyot va statistika tarixidan ma’lumki, milliy boylikning hajmini birinchi bor,
Angliyada (1664-yilda) U. Petti hisoblagan. Bu ko‘rsatkich
Fransiyada 1789-yilda,
AQSh da 1805-yilda va
Rossiyada esa, 1864-yilda hisoblangan.
BMT statistika komissiyasi hamda Jahon banki huzurida Dj. Dikson (AQSh) va K. Hamilton (Kanada) boshchiligida ishchi guruhi tuzildi.
Bu guruh 1997-yilda 92 mamlakat bo'yicha (1994-yil ma’lumotlari asosida) va 2000-yilda 10 mamlakat bo‘yicha (1997-yil ma'lumotlari asosida) milliy boylik elementlarining qiymatini, strukturasini va jon boshiga to'g'ri keladigan darajasi hamda indeksini hisoblashdi.

Davlatlar	Milliy boylik		Shu jumladan, kapital turlari bo'yicha
			inson		tabiiy		jismoniy .
	jami, trln. doll.	aholi jon boshiga, ming doll.	trln. doll.	%	trln. doll.	%	trln. doll.	%
Dunyo bo'yicha jami	550	90	365	66.4	90	16.4	95	17,3
Yettilik va Yevropa ittifoqi davlatlari	275	360	215	78.2	10	3.6	50	18,2
OPEK davlatlari	95	195	45	47,4	35	36,8	15	15,8
MDH davlatlari	80	275	40	50,0	30	37,5	10	12,5
Boshqa davlatlar	100	30	65	65,0	15	15,0	20	20.0