Statik biokimyо

DNK  ning  tuzilishi. 

Virus  va  bakteriyalardan  tashqari  barcha  tirik  orga-nizmlardagi 

DNK hujayra yadrosida joylashgan bo’ladi. 

---

 

DNK xloroplast va mitoxondriyalarda ham oz miqdorda bo’lib, yadrodagi DNK dan farq 

qiladi.  Hujayralar  tarkibidagi  DNK  miqdori  tirik  hujayraning  fiziologik  holatiga  emas,  balki 

hujayralardagi xromasomalar soniga bog’liq. 

 

1950 yillargacha DNK ning tarkibi haqida yetarlicha ma‘lumot yo’q edi. 1953 yili ingliz 

olimlari Uotson va Krik DNK molekulasi qo’sh spiraldan iborat ekanligini kashf etdilar. Franklin 

tomonidan DNK ning rentgen-struktura analiz yo’li bilan olingan natijalarni o’rganish uning bir 

necha modellarini sinchiklab tadqiq qilish bu borada tegishli muvaffaqiyatlarga olib keldi. 

 

 

Eukariotik  hujayra  DNK  sining  95  %  yadroda  joylashgan  bo’lib,  u  yerda  oqsillar  bilan 

bog’lanib  xromosomalarni  hosil  qiladi.  Hujayradagi  DNK  miqdori  turli  organizmlarda  bir-

biridan farq qiladi, lekin ba‘zi organizmlarda turg’un bo’ladi. 

 

Hujayra tarkibidagi komponentlar o‘z funktsiyalarini ma’lum darajada mustaqil ravishda 

bajarib  tursa  ham  hujayra  faoliyatida  ular  minglab  reaktsiyalarni  bexato  kechishida  to‘la 

uyg‘unlikda ishtirok etadi.  

 

Hujayra  membranasi  modda  yoki  ionlarni  faol  yoki  passiv  ko‘chirishda  xizmat  qiladi. 

Modda, ionlar ko‘chirilishida energiya sarf bo‘lsa faol yuqori kontsentratsiyadan quyi tomonga 

surilsa passiv deb ataladi.  

 

Membrananing sxematik tasviri qatlama shaklida bo‘lib, ikki tomondan oqsil o‘rtada yog‘ 

gidrofob qismlaridan iborat. Bu modda yoki ionlarni tanlab tashilishini ta’minlaydi. 

 

Yadro  irsiy  belgilarni  o‘zida  DNK,  RNK  shaklida  yoki  nukleoprotiyedlar  holatida 

bo‘ladi.