Standartlashtirish, metrologiya va sifatni boshqarish

Kattalikning  asosiy  birligi  deb  birliklar  tizimidagi  ihtiyoriy  ravishda  tanlangan 

asosiy kattalikning birligiga aytiladi. 

Bunga misol qilib, LMT - kattaliklar tizimiga to’g’ri kelgan MKS birliklar tizimida metr, 

kilogramm, sekund kabi asosiy birliklarni olishimiz mumkin. 

Hosilaviy  birlik  deb,  berilgan  birliklar  tizimining  birliklaridan  tuzilgan, 

ta'riflovchi  tenglama  asosida  keltirib  chiqariluvchi  hosilaviy  kattalikning  birligiga 

aytiladi. 

Hosilaviy birlikka misol qilib 1 m/s - xalqaro birliklar tizimidagi tezlik birligini; 1 

N = 1 kg. m/s kuch birligini olishimiz mumkin. 

O’lchashlar birliligini ta minlash maqsadida O’zbekiston Respublikasi Vazirlar maxkmasi 

tomonidan  2018  yil  10-yanvarda  21-sonli  “O’zbekiston  Respublikasida  o‘lchash 

birliklarini qo‘llash to‘g‘risida”gi Qarori qabul qilindi[2]. 

O’lchashlar biriligini taminlash maqsadida Qarorda O’zbekiston Respublikasida 

qo‘llashga ruxsat berilgan, Xalqaro o‘lchamlar tizimi (SI)ning o‘lcham birliklari nomi va 

belgilanishi,  O’zbekiston  Respublikasida  qo‘llashga  ruxsat  berilgan  Xalqaro  o‘lchamlar 

tizimiga  kiritilmagan  o‘lcham  birliklari,  ularning  nomi  va  belgilanishi,  o‘lcham 

birliklarini yozish va qo‘llash qoidalari belgilab qo‘yilgan. 

Qarorda  texnik  jihatdan  tartibga  solish  sohasidagi  normativ  hujjatlarda,  ilmiy- 

texnik va boshqa nashrlarda, shu jumladan, ommaviy axborot vositalarida e'lon qilishda, 

o‘quv,  o‘quv-metodik  va  turli  malumotlar  beradigan  yordamchi  adabiyotlarda  ushbu 

qaror  bilan  tasdiqlangan  o‘lcham  birliklari,  ularning  nomi  va  belgilanishi  qo‘llanilishi, 

O’zbekiston  Respublikasida  qo‘llashga  ruxsat  berilgan  Xalqaro  o‘lchamlar  tizimiga 

kiritilmagan o‘lcham birliklari faqat o‘lchamning son qiymatini Xalqaro o‘lchamlar tizimi 

(SI)ning  o‘lcham  birliklarida  ifodalash  imkoni  bo‘lmagan  yoki  maqsadga  muvofiq 

bo‘lmagan hollarda qo‘llanilishi belgilangan. 

---