Xalqaro metrologiya tashkilotlari
MEK. Elektorotexnika sohasidagi xalqaro hamkorlik bo’yicha ishlar 1881 yildan
boshlangan, chunki bu yili elektr bo’yicha birinchi Xalkaro kongress bulib utgan edi.
Keyinrok 1906 yili Londonda 13 mamlakat vakillarining konferensiyasida maxsus idora -
xalkaro elektrotexnika komissiyasi tuzish tugrisida bir fikrga kelindi.
Bu idora elektr mashinalari soxasi bo’yicha atamalar va parametrlarni standartlashtirish
masalalari bilan shugullana boshladi.
MEK tashkiloti 1906 yili tashkil etilgan. (Xalkaro konferen-siyada) Ushbu
konferensiyada 13 ta mamlakat ishtirok etgan. 1881 yilda elektrlashtirish soxasi bo’yicha
1-xalkaro kongres bulib utgan va shu sanadan boshlab elektrotexnika soxasi bo’yicha
xalkaro xamkorlik boshlangan. MEK tashkilotining asosiy maksadi uning nizomi bilan
belgilanadi va elektro texnika va radiotexnika soxalarida xalkaro standartlarni ishlab
chikish orkali xalkaro xamkorlikka kumaklashadi. Barcha mamlakatlarning milliy
elektrotexnika komitetlari MES tashkilotining Oliy boshkaruv organini tashkil etishadi.
MES tashkilotining kengashi xar yili navbatma-navbat bilan unga a’zo bulgan mam
lakatlarda utkazib boriladi. Kengashda kabul kilinayotgan karorlar kupchilik ovoz bilan
kabul kilinadi. Kengash prezidenti esa xal kiluvchi ovozga ega bulib, ovozlar teng bulgan
xolatda uzining xal kiluvchi ovozidan foydalanadi. MES tashkilotining xalkaro
standartlarini 2 turga bulish mumkin:
1) Umumtexnika standartlar (tarmoklararo xarakterga ega)
2) Anik maxsulotga nisbatan texnik talablarni kuyuvchi standartlar.
1-tur standartlariga terminologiya (atamalar)ga oid me’yoriy xujjatlar, kuchlanish
va chastota standartlari, turli xil sinovlar uchun standartlar kiradi.
2 - tur standartlariga maishiy elektr asboblardan aloka sun’iy yuldoshlarigacha
bulgan buyumlar kiradi.
ISO va MES takshilotlari uzlarini xamkorlikda ishlab chikkan ISO MEC barcha
texnikalar standartlarni ishlab chikish barcha boskichlarida xavfsizlik masalaga kat’iy
amal kilgan xolatda ishlab chikariladi deb ta’kidlangan. Elektron va elektrotexnika
maxsulotlarini ishlab chikishda xavfsizlikni ta’minlash maksadida tavakkalchilik x-klari
va xavfsizlik darajasini baxolashga yigilgan imperik ma’-tlar va ilmiy tadkikotlarga
asoslandi. Xavfsizlik darajasini baxolash extimoli tavakkalchilik darajasi bilan va
xavfsizlik me’yori bilan boglangan buladi. Xavfsizlik me’yori xar doim davlat darajasida
urnatiladi.
MEK nizomiga kura,bu tashkilotning maksadlari elektrotexnika va radiotexnika va
ularga kushni tarmoklardagi muammolar soxalaridagi standartlashtirish masalalarini xal
kilishdir. ISO va MEK faoliyatlari bo’yicha farklanadi, MEK elektrotexnika, elektronika,
radioaloka, asbobsozlik, soxalari bo’yicha standartlashtirish bilan shugullanadi.
Hozirgi vaqtda 41ta milliy kumitalar MEKning a’zolari xisoblanadi.Bu
mamlakatlarda yer kurrasining 80% axolisi yashab,95% dunyodagi ishlab chikarilayotgan
elektr kuvvatining iste’molchisi xisoblanadi. Bu asosan sanoati rivojlangan xamda
rivojlanayotgan mamlakatlardir.MEK ingliz,fransuz va rus tillarida ish olib boradi.
MEKning Oliy raxbar idorasi MEK kengashidir, u yerda mamlakatlarning xamma
milliy kumitalari takdim etilgan.Unda eng yukori lavozim prezident bulib, u xar 3 yil
muddatda saylanadi. Bundan tashkari vitse-prezident, xazinachi, bosh sekretar
lavozimlari xam bor. MEK xar yili bir marta uz kengashiga yigiladi va uz faoliyati
doirasidagi masalalarni xal kiladi.
1972 yilga kadar MEK va ISO lar tomonidan yaratilayotgan xujjatlar tavsiya
sifatida faoliyat kursatar edi. 1972 yilga esa MEK,ISO larning tavsiyalari xalkaro
standartlarga
aylantirilishi xakida karor kabul kilindi.
Do'stlaringiz bilan baham: |