Standartlashtirish asoslari

d > D
bo`lganda 
N = d–D
 .
 
Qo`zg`almaydigan  (qimirlamaydigan)  qo`nim.
  Taranglik  detallarni  yig`ishdan 
so`ng  qimirlamayligan  birikma  hosil  qiladi.  Taranglik  bilan  qo`nim  –  deb  birikmada 
detallarning tarangligini ta’minlab joylashtirishga aytiladi.  
Bunday joylashtirishda talab qilingan paytda kamgina tirqish va talab qilinganda 
kamgina taranglik bo`lishi mumkin. 
8. 
Qo`nim qo`yimi
 – tirqish bilan qo`nimda ruxsat etilgan eng katta va eng kichik 
tirqishlar  orasidagi  yoki  taranglik  bilan  qo`nimda  ruxsat  etiladigan  eng  katta  va  eng 
kichik tarangliklar orasidagi farqqa aytiladi. 
TS = S
max
-S
min
– tirqish bilan qo`nimdagi tirqish qo`yimi. 
TN = N
max
-N
min
 – taranglik bilan qo`nimdagi taranglik qo`yimi. 
TS (TN) = S
max
+N
max
 – erkin o`tishli qo`nim qo`yimi. 
Barcha  turdagi  qo`nim    uchun  qo`yim,  miqdor  jihatidan  teshik  va  val 
qo`yimlarining yig`indisiga tengdir, Ya’ni: 
 
TS(TN)= TD+Td
. 

---

 
173 
Tirqish – tutashuvchi teshik va val o`lchamlari orasidagi musbat farqdir. 
Taranglik  –  yig`ilgunga  qadar  val  o`lchamlari  katta  bo`lib  tutashuvchi  teshik  va 
val o`lchamlari orasidagi mutloq farqdir.        
Qo`nim  qo`yimi – eng katta va eng kichik tirqish yoki taranglik orasidagi farq. 
Tirqish bilan qo`nim – birikmada