Standartlari

 
 
4.6. MHXS (IFRS
Sotish uchun 
 uzoq muddatli aktivlar 
va davom ettirilmaydigan faoliyat
MHXS ning maqsadi sotish uchun 
aktivlarni hisobga olish va 
davom ettirilmaydigan faoliyat 
taqdim etish va ochib berish 
talablarni belgilashdan iboradir. Xususan, MHXS quyidagilarni talab etadi:
(a) 
sotish 
uchun 
sifatida 
tasniflash 
mezonlarini 
qanoatlantiradigan aktivlar balans qiymait bilan sotish xarajatlari chegirilgandagi 
haqqoniy qiymat 
baholanishini va bunday aktivlar 
eskirishni hisoblash 
; va 
(b) 
sotish 
uchun 
sifatida 
tasniflash 
mezonlarini 
qanoatlantiradigan aktivlar moliyaviy holat 
hisobotda alohida tarzda 
taqdim etilishini va davom ettirilmaydigan faoliyatlarning natijalari umumiy daromad 
hisobotda alohida tarzda taqdim etilishini. 
Ushbu MHXS ning tasniflash va taqdim etish 
talablari tadbirkorlik 
barcha tan olingan uzoq muddatli aktivlariga va barcha hisobdan 
chiqarish guruhlariga nisbatan 
. Mazkur MHXS ning baholash talablari 
barcha tan olingan uzoq muddatli aktivlariga va barcha hisobdan chiqarish 
guruhlariga nisbatan 
.
BHXS 
Moliyaviy hisobotlarni taqdim etish ga muvofiq uzoq muddatli 
sifatida tasniflangan aktivlar ular mazkur MHXS ga muvofiq sotish uchun 
sifatida tasniflanish mezonlarini qanoatlantirgunga qadar joriy aktivlar 
sifatida qayta tasniflanmasligi lozim. Faqatgina qayta sotish maqsadi bilan sotib 
olingan holda, tadbirkorlik 
odatda uzoq muddatli sifatida hisoblashi mumkin 
turkum aktivlari joriy sifatida tasniflamasligi lozim, bunda ular mazkur 
MHXS ga muvofiq sotish uchun 
sifatida tasniflanish mezonlarini 
qanoatlantirmaguncha.
Ayrim holatlarda, tadbirkorlik 
aktivlar guruhini, ehtimol 
bevosita 
majburiyatlar bilan birga, yagona operatsiyada hisobdan chiqaradi. Bunday 
hisobdan chiqarish guruhi pulni yuzaga keltiradigan birliklar guruhi, yagona pulni 
yuzaga keltiradigan birlik, yoki pulni yuzaga keltiradigan birlik qismi 
mumkin. Guruh tadbirkorlik 
har qanday aktivlarini va har qanday 
majburiyatlarini, jumladan joriy aktivlarni, joriy majburiyatlarni va mazkur MHHS 
ning baholash talablaridan istisno qilingan aktivlarni, 
ichiga olishi mumkin. 
Agarda mazkur MHHS ning baholash talablari doirasidagi uzoq muddatli aktiv 
hisobdan chiqarish guruhining qismi 
, mazkur MHHS ning baholash talablari 
butun guruhga nisbatan 
, buning natijasida guruh uning balans qiymati 
bilan sotish xarajatlari chegirilgandagi haqqoniy qiymati 
baholanadi. Mazkur MHHS ning baholash shartlari quyidagi aktivlarga (qaysiki 
keltirilgan MHXSlar orqali qamrab olinadi) nisbatan, alohida aktivlar sifatida yoki 

---

131 
hisobdan chiqarish guruhining qismi sifatida, 
:
(a) 
muddati uzaytirilgan soliq aktivlari (MHXS 
Foyda soliqlari
(b) 
xodimlar daromadlaridan yuzaga keladigan aktivlar (MHXS 19 
Xodimlar daromadlari
(v) 
MHXS 
Moliyaviy instrumentlar ning 
doirasidagi moliyaviy 
aktivlar. 
(g) 
BHXS 
Investitsion mulk dagi haqqoniy qiymat 
yicha hisobga 
olish modeliga muvofiq hisobga olinadigan uzoq muddatli aktivlar. 
(d) 
BHXS 
Qishloq 
ga muvofiq sotish xarajatlari 
chegirilgandagi haqqoniy qiymatda baholanadigan uzoq muddatli aktivlar. 
(e) 
MHXS 
shartnomalari
da 
riflangan 
shartnomalari asosida shartnomaviy huquqlar. 
Sotish uchun 
sifatida tasniflanadigan uzoq muddatli aktivlarga 
(yoki hisobdan chiqarish guruhiga) nisbatan 
mazkur MHXS dagi 
tasniflash, taqdim etish va baholash talablari 
maqomi 
mulk 
egalari sifatida faoliyat yuritadigan mulk egalari uchun taqsimotga 
sifatida tasniflanadigan (mulk egalari uchun taqsimotga 
) uzoq muddatli 
aktivlarga (yoki hisobdan chiqarish guruhiga) nisbatan ham 
. 
Mazkur MHXS sotish uchun 
sifatida tasniflangan uzoq muddatli 
aktivlarga (yoki hisobdan chiqarish guruhlariga) yoki davom ettirilmaydigan 
faoliyatlarga nisbatan talab etilgan ochib berishlarni belgilaydi. Boshqa MHXS 
lardagi 
ochib berish 
talablar bunday aktivlarga (yoki 
hisobdan chiqarish guruhlariga) nisbatan 
, bunda ushbu MHXSlar 
quyidagilarni talab etmaguncha: 
(a) 
sotish uchun 
sifatida tasniflangan uzoq muddatli 
aktivlarga (yoki hisobdan chiqarish guruhlariga) yoki davom ettirilmaydigan 
faoliyatlarga nisbatan muayyan 
ochib berish; yoki 
(b) 
MHXS 5 ning baholash talabi doirasida 
hisobdan chiqarish 
guruhidagi aktivlar va majburiyatlarning baholanishi 
ochib 
berilishi va bunday ochib beriladigan 
moliyaviy hisobotlarga boshqa 
izohlarda oldin 
. 
Sotish uchun 
sifatida tasniflangan uzoq muddatli aktivlarga 
(yoki hisobdan chiqarish guruhlariga) yoki davom ettirilmaydigan faoliyatlar 
ochib berish MHXS 1 ning umumiy 
talablariga, moslikni 
uchun zarur 
mumkin. 
Tadbirkorlik 
uzoq muddatli aktivni (yoki hisobdan chiqarish guruhini) 
sotish uchun 
sifatida tasniflashi lozim, agarda uning balans qiymati 
uzluksiz foydalanish orqali emas, balki asosan sotuv operatsiyasi orqali qoplansa.
Buni amalga oshirish uchun, aktiv (yoki hisobdan chiqarish guruhi) 
joriy holatida bevosita sotuv uchun mavjud 
shart, bunda u faqatgina bunday 
aktivlar (yoki hisobdan chiqarish guruhlari) 
odatiy va majburiy 
shartlarga shartli ravishda 
va uning sotuvi yuqori ehtimolli 
shart.
Sotuv yuqori ehtimolli 
uchun, rahbariyatning tegishli darajasi aktivni 
(yoki hisobdan chiqarish guruhini) sotish rejasini qabul qilishi shart va xaridorni 

---

132 
izlash va rejani bajarish 
faol dasturning tashabbusi amalga oshirilishi shart. 
Bundan tashqari, aktivni (yoki hisobdan chiqarish guruhini) uning joriy haqqoniy 
qiymatiga nisbatan oqilona narxda sotish 
faol choralar amalga oshirilishi 
shart. Shu bilan birga, sotuv tasniflash sanasidan boshlab bir yil ichida tugatilgan 
sotuv sifatida tan olinishni qanoatlantirishi 
tutilishi lozim va rejani bajarish 
uchun talab etilgan choralar shuni 
lozimki, rejaga nisbatan yirik 
amalga oshirilishining yoki reja bekor qilinishining ehtimoli juda kam. 
Aktsiyadorlarning tasdiqlash ehtimoli (agarda qonunchilikda talab etilsa) sotuv 
yuqori ehtimolli 
baholashning qismi sifatida 
chiqilishi kerak. 
tadbirkorlik 
ustidan nazoratni 
qamrab oladigan 
sotuv rejasini qabul qiladigan tadbirkorlik 
ushbu 
jami aktivlarini 
va majburiyatlarini sotish uchun 
sifatida tasniflashi lozim, bunda 
tadbirkorlik 
sotuvdan 
sobiq 
nazorat qilinmaydigan 
ulushni saqlab qolishidan 
nazar. 
Hodisalar yoki holatlar sotuvni tugallash davrini bir yildan ortiq muddatga 
uzaytirishi mumkin. Sotuvni tugallash uchun talab etilgan davrning uzaytirilishi 
aktivni (yoki hisobdan chiqarish guruhini) sotish uchun 
sifatida 
tasniflanishidan 
, agarda muddatini uzaytirishga tadbirkorlik 
nazoratidan tashqarida 
hodisalar yoki holatlar sabab 
va tadbirkorlik 
aktivni (yoki hisobdan chiqarish guruhini) sotish 
rejasini saqlab 
qolishi 
yetarlicha dalil mavjud 
. Sotuv operatsiyalari uzoq muddatli 
aktivlarni boshqa uzoq muddatli aktivlarga ayirboshlashlarni 
ichiga oladi, 
qachonki ayirboshlash BHXS 
Asosiy vositalar ga muvofiq tijoriy mohiyatga ega 
.
Qachonki tadbirkorlik 
ekti uzoq muddatli aktivni (yoki hisobdan chiqarish 
guruhini) faqatgina uni keyin hisobdan chiqarish maqsadi bilan sotib olsa, u uzoq 
muddatli aktivni (yoki hisobdan chiqarish guruhini) sotib olish sanasida sotish uchun 
sifatida tasniflashi lozim. 
Qachonki tadbirkorlik 
uzoq muddatli aktivni (yoki hisobdan chiqarish 
guruhini) mulk egalariga taqsimlash 
qaror qabul qilsa, aktiv (yoki 
hisobdan chiqarish guruhi) mulk egalariga taqsimot uchun 
sifatida 
tasniflanadi. Bunday holat 
uchun, aktivlar 
joriy holatida bevosita 
taqsimlanish uchun mavjud 
shart va taqsimlash yuqori ehtimolga ega 
shart. Taqsimlash yuqori ehtimolli 
uchun, taqsimlashni tugallash choralari 
tashabbusi amalga oshirilgan 
shart va tasniflash sanasidan boshlab bir yil 
ichida tugallanishi 
tutilishi kerak. Taqsimlashni tugallash uchun talab etilgan 
choralar shuni 
lozimki, taqsimlashga nisbatan yirik 
amalga 
oshirilishining yoki taqsimlash bekor qilinishining ehtimoli juda kam. 
Aktsiyadorlarning tasdiqlash ehtimoli (agarda qonunchilikda talab etilsa) taqsimlash 
yuqori ehtimolli 
baholashning qismi sifatida 
chiqilishi kerak. 
Tadbirkorlik 
foydalanilishi 
uzoq muddatli aktivlarni 
(yoki hisobdan chiqarish guruhini) sotish uchun 
sifatida tasniflamasligi 
lozim. Bunga sabab shuki, uning balans qiymati asosan ukluksiz foydalanishdan 
qoplanadi. Foydalanilishi 
uzoq muddatli aktivlar (hisobdan chiqarish 

---

133 
guruhlari)
iqtisodiy foydalanish muddatlari oxiriga qadar 
foydalaniladigan uzoq muddatli aktivlarni (hisobdan chiqarish guruhlarini) hamda 
sotiladigan emas, balki yopiladigan uzoq muddatli aktivlarni (hisobdan chiqarish 
guruhlarini) 
ichiga oladi.
Tadbirkorlik 
foydalanishdan vaqtinchalik ozod etilgan uzoq muddatli 
aktivni xuddiki undan foydalanish 
hisobga olmasligi lozim.