Standartlari

1.5. MHXS (IFRS
Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlarini 
birinchi marta 
 
MHXS (IFRS
Moliyaviy hisobotning xalqaro standartlarini birinchi marta 
nomli standartning maqsadi tadbirkorlik 
MHXSlar 
birinchi moliyaviy hisobotlari va ushbu hisobotlar qamrab olgan davrning bir qismi 
uchun oraliq moliyaviy hisobotlari: 
(a) 
foydalanuvchilar uchun shaffof va taqdim qilingan barcha davrlar uchun 
qiyoslanuvchan; 
(b) 
buxgalteriya 
hisobini 
moliyaviy 
hisobotning 
xalqaro 
standartlariga(MHXSlarga) muvofiq yuritish uchun munosib tayanch nuqtasi 
xizmat qiladigan;
(v) 
undan olinadigan nafdan oshmaydigan xarajatlar sarflanib tayyorlanishi 
mumkin 
yuqori sifatli 
ichiga olishini 
iboratdir. 
Tadbirkorlik 
mazkur MHXSni:
(a) 
MHXS 
birinchi moliyaviy hisobotlarida; va 
(b) 
u tomonidan MHXS 
birinchi moliyaviy hisobotlari qamrab 
olgan davrning bir qismi uchun MHXS 34 
Oraliq moliyaviy hisobotlar
ga muvofiq 
taqdim qilinadigan hamma oraliq moliyaviy hisobotlariga nisbatan, agar shunday 
hisobotlari 
, 
kerak. 
Tadbirkorlik 
MHXS 
moliyaviy holat 

---

22 
hisobotida va uning MHXS 
birinchi moliyaviy hisobotlari 
qamrab olgan hamma davrlarda bir xil hisob siyosatlarini 
kerak. 
Tadbirkorlik 
MHXSlarning oldinroq amalda 
boshqa tahrirlarini 
kerak. Tadbirkorlik 
hali shart 
yangi 
MHXSni ushbu MHXSni muddatidan oldin 
ruxsat etilganida 
mumkin.
Boshqa belgilangan holatlardan tashqari hollarda, tadbirkorlik 
MHXS 
moliyaviy holat 
hisobotida:
(a) 
MHXSlar 
tan olinishi talab qilingan barcha aktivlar va 
majburiyatlarni tan olishi kerak; 
(b) 
MHXSlar tan olinishiga 
aktivlar va majburiyatlarni 
tan olmasligi kerak; 
(v) 
oldingi BHUTga 
aktiv, majburiyat yoki kapitalning bitta turi 
sifatida tan olingan, lekin MHXSlarga muvofiq aktiv, majburiyat yoki kapitalning 
boshqa turi sifatida tan olingan moddalarni qayta tasniflamasligi kerak; va 
(g) 
barcha tan olingan aktivlar va majburiyatlarni baholashda MHXSlarni 
kerak. 
Tadbirkorlik 
MHXS 
moliyaviy holat 
hisobotida 
hisob siyosatlari u oldingi BHUT 
xuddi shu sanaga 
hisob siyosatlaridan farq qilishi mumkin. Buning 
natijasida yuzaga keladigan tuzatishlar MHXSlarga 
sanadan oldin 
beradigan operatsiya va hodisalar natijasida paydo 
. Shu bois, tadbirkorlik 
ushbu tuzatishlarni MHXSlarga 
sanasida 
-
taqsimlanmagan foydada (yoki, 
, kapitalning boshqa toifasida) tan olishi 
kerak. 
Mazkur MHXS boshqa MHXSlarning 
jihatlarini retrospektiv 
taqiqlaydi.
1- 
. Tadbirkorlik 
quyidagi istisnolarni 
kerak: 
(a) moliyaviy aktivlar va moliyaviy majburiyatlarni hisobdan chiqarish; 
(b) xejni hisobga olish; 
(v) nazorat kuchiga ega 
ulushlar; 
(g) moliyaviy aktivlarning taniflanishi va baholanishi; 
(d) singdirilgan derivativlar; va 
(e) davlat zayomlari. 
2- 
. MHXS ning bir qancha talablaridan ozod 
. Tadbirkorlik 
bir yoki bir qancha ozod 
tanlashi mumkin.
(a) Biznes birlashuvlari 
istisno holatlar
Tadbirkorlik 
quyidagi bir yoki undan ortiq istisnolardan foydalanishga 
qaror qilishi mumkin:
(a) aktsiyaga asoslangan 
operatsiyalar; 
(b) 
shartnomalari; 
(v) shartli tannarx; 
(g) ijara; 
(e) hisobotni bir valyutadan boshqasiga 
farqlar;

---

23 
Misol: MHXSlarning eng oxirgi tahririni izchil ravishda 
dastlabki 
:
A tadbirkorlik 
MHXS 
birinchi hisobot davrining oxiri 
2015 y 31 dekabrga 
keladi
A tadbirkorlik 
ushbu moliyaviy 
hisobotlaridagi qiyoslanadigan 
faqat bir yil uchun taqdim qilishga 
qaror qildi. Shuning uchun, uning MHXSlarga 
sanasi 2014 y 1 yanvarda ish 
kuni boshiga (yoki, ekvivalent ravishda, 2013 y 31 dekabrda ish kuni oxiriga) 
keladi
A tadbirkorlik 
moliyaviy hisobotlarini 31 dekabrda 
yakunlanadigan va 2014 y 31 dekabrgacha b
(shu jumladan 2014 y 31 dekabrni 
ham 
ichiga olgan) har yili uchun uning oldingi Buxgalteriya hisobining 
umumqabul qilingan Talablarni 
A tadbirkorlik 
2015 y 31 dekabrda 
tugaydigan davrlar uchun amalda 
(kuchga kirgan) MHXSlarni quyidagilarga 
nisbatan 
lozim: 
(a) 
2014 y 1 yanvar holatiga MHXS 
moliyaviy holat 
hisobotni tayyorlashda va taqdim qilishda; va 
(b) 
2015 y 31 dekabr holatiga moliyaviy holat 
hisobotni 
(shuningdek 2014 y uchun qiyoslanadigan 
), 2015 y 31 dekabrda 
yakunlangan yil uchun umumlashgan daromad 
hisobotni, kapitaldagi 
hisobotni va pul oqimlari 
hisobotni
(shuningdek 2014 y uchun qiyoslanadigan 
) hamda ochib beriladigan 
(shuningdek 2014 y uchun qiyoslanadigan 
) 
tayyorlashda va taqdim qilishda. 
Agar yangi MHXSning 
shart 
, lekin muddatidan oldin 
ruxsat etilsa A tadbirkorlik 
ushbu MHXSni uning MHXS 
birinchi moliyaviy hisobotlarida 
ruxsat etiladi, lekin talab 
qilinmaydi.tamoyillariga (BHUTga) muvofiq taqdim qilgan. 
(j) 
tadbirkorlik 
, qaram tadbirkorlik 
va 
ma 
korxonalarga investitsiyalar; 
(z) 
tadbirkorlik 
, qaram tadbirkorlik 
va 
korxonalarning aktivlari va majburiyatlari; 
(i) murakkab moliyaviy instrumentlar; 
(y) oldin tan olingan moliyaviy instrumentlarni belgilash; 
(k) moliyaviy aktivlar yoki moliyaviy majburiyatlarni dastlab tan olishda 
ularning haqqoniy qiymatlari 
baholash; 
(l) 
foydalanishdan chiqarishga tegishli 
va asosiy 
vositalarning tannarxiga kiritilgan majburiyatlar; 
(m) MHXSShQ 
Xizmat 
kontsession shartnomalar ga 
hisobga olingan moliyaviy aktivlar yoki nomoddiy aktivlar; 
(n) qarzlar 
xarajatlar; 
(o) xaridorlardan aktivlarni 
; 
(p) moliyaviy majburiyatlarni ularning 
ulushli instrumentlarni berish 
orqali 
; 
(r) kuchli giperinflyatsiya; 
(s) birgalikdagi faoliyat 
kelishuvlar; va 

---

24 
(t) konni ochiq usulda qazish bosqichidagi tozalash xarajatlari. 
Tadbirkorlik 
ushbu istisnolarni 
asosida boshqa 
moddalarga nisbatan 
kerak. 
(a) MHXS 9 
qiyosiy 
qayta hisoblash talabidan istisno;
(b) moliyaviy instrumentlar 
ochib beriladigan 
;
(v) xodimlarning daromadlari ; 
(g) investitsion tadbirkorlik 
i. 
Tadbirkorlik 
tomonidan MHXSlarga 
sanasida MHXSlarga 
muvofiq qilingan taxminiy baholashlari ushbu sanada oldingi BHUTlarga muvofiq 
qilingan taxminiy baholashlariga (hisob siyosatlaridagi farqlarni aks ettirish uchun 
tuzatishlar kiritilganidan keyin) mos kelishi kerak, agar bu taxminiy baholashlar 
ekanligiga 
dalil 
. 
Tadbirkorlik 
MHXS 
birinchi moliyaviy hisobotlari 
kamida uchta moliyaviy holat 
hisobotni, ikkita foyda yoki zarar va 
boshqa umumlashgan daromad 
hisobotni, ikkita alohida foyda yoki zarar 
hisobotni (agar taqdim qilinadigan 
), ikkita pul oqimlari 
hisobotni va ikkita kapitaldagi 
hisobotni 
hamda tegishli izohlarni, shu jumladan hamma taqdim qilinadigan hisobotlarga 
qiyoslanadigan 
, 
ichiga olishi kerak.
Tadbirkorlik 
oldingi BHUTlardan MHXSlarga 
uning hisobotida 
moliyaviy holati, faoliyatining moliyaviy natijalari va pul oqimlariga 
qanday 
tushuntirishi kerak. 
MHXS 
birinchi moliyaviy hisobotlari quyidagilarni 
ichiga olishi 
kerak:
(a) quyidagi sanalarning ikkalasi uchun ham hisobotlarda oldingi BHUTlarga 
mos ravishda aks ettirilgan kapital bilan MHXSlar talablariga muvofiq 
kapital 
solishtirmani: 
- MHXSlarga 
sanasi; va 
- tadbirkorlik 
oldingi BHUTlarga mos 
oxirgi yillik 
moliyaviy hisoboti taqdim qilingan eng 
davrning oxiri. 
(b) tadbirkorlik 
oxirgi yillik moliyaviy hisobotlari qamrab olgan 
eng 
davr uchun MHXSlarga muvofiq 
jami umumlashgan 
daromadning solishtirmasi. Bunday solishtirma aynan 
davr uchun oldingi 
BHUTlarga muvofiq shakllangan jami umumlashgan daromaddan, yoki, tadbirkorlik 
bunday jami umumlashgan daromadni oldin hisobotlarda 
, oldingi BHUTlarga muvofiq shakllangan foyda yoki zarardan boshlanishi 
kerak. 
(v) agar tadbirkorlik 
MHXS 
moliyaviy holat 
hisobotida qadrsizlanishdan olingan zarar birinchi marta 
tan olingan yoki qayta tiklangan 
, tadbirkorlik 
tomonidan MHXSlarga 
sanasidan boshlanadigan davrda ushbu qadrsizlanishdan olingan zarar tan 
olingan yoki qayta tiklanganida MHXS 
Aktivlarning qadrsizlanishi bilan ochib 
berilishi talab qilingan 
. 
Agar tadbirkorlik 
MHXS 
moliyaviy holat 

---

25 
hisobotida asosiy vositalar, investitsion mulk yoki 
nomoddiy aktivning haqqoniy qiymatini ularning