Standart komponentalar palitrasi Reja

Memol.Lines.add('Yechim='+S); 
Memo maydonini tozalash esa natijani chiqarishdan oldin modulda 
Memol.Clear; 
buyrug'ini 
berish bilan amalga oshiriladi.
Button tugmachasi. 
Button tugmachasi bosilishi natijasida kutilishi lozim bodgan jarayonlar 
(masalan, hisoblashlar yoki bajarilishi lozim bolgan operatsiyalar) bajarilishga tushiriladi.
Button tugmachasini ekranga joylash uchun Delphining 
Standart 
palitrasi (uskunalar paneli) 
dan 
«Ok» 
piktogrammasi belgilanib forma ustiga kelinadi va sichqoncha tugmachasini 
bosgan holda tugmacha qo'yilishi lozim bolgan joy ajratiladi. Natijada 
Bottoml 
tugmachasi 
hosil qilinadi. Tugmacha nomini o'zgartirish 
Caption 
xossasiga kirilib o'zgartiriladi.
Dasturdagi hisob 1 ash jarayon 1 ari. kiritish va chiqarish operatsiyalari hosil qilingan 
tugmachani ikki marta tez-tez bosish bilan «собитияш qayta ishlash» darchasiga o'tilib. u 
yerdan modul ichiga kerakli operatorlarni yozish bilan amalga oshiriladi.
Boshlang‘ich forma ilovasini yaratish 
Delphida boshlang'ich formani tuzishda forma Forml xossalarini o'zgartirish bilan 
boshlanadi. Forma xossalarini, uning tashqi ko'rinishini. ya’ni uning olchami. ekranda 
joylashishi, oynaning ko'rinishi va sarlavha matnini aniqlab beradi. Uning xossalari Object 
Inspector oynasida keltirilgan bolib. oynaning chap ustunida xossa nomlari va o‘ng ustunida 
uning qiymatlari berilgan.
Formaga yangi komponentalami joylashtirish uncha katta qiyinchilik tug'dirmaydi. Biror-bir 
komponentani joylashtirish uchun uni komponentalar politrasidan belgilab olib, keyin uni bir 
marta chiqillatish kerak va keyin xossalarini o'zgartirish uchun uning formadagi ko'rinishini 
sichqonchada yana bir marta chiqillatish zarur.
Masalan, Label (metka) komponentasini formaga joylashtirish uchun uni Standart 
komponentalar politrasidan topib u sichqonchada bir marta chiqillatiladi, natijada formada u 
Label 1 nom bilan joylashadi. Bu komponenta formaga har xil matnlami joylashtirish uchun 
xizmat qiladi. Uning boshlang'ich holatini va xossalarini o'zgartirish uchun uni formadan 
belgilaymiz. Uning Labell standart nomini o'zgartirish uchun obyekt inspektori oynasidan 
Caption xossasiga kiramiz va Labell nomini o'chirib o'rniga. masalan, «Meningbirinchi 
dasturim» degan so‘zniyozamiz. Yozilgan matn rangi va olchamini o'zgartirish esa Font 
xossasiga kirilib Size va Color parametrlarini o'zgartirish bilan amalga oshiriladi.
Yana bir komponentani — Botton (tugmacha) komponentasini formaga joylashtiraylik. Bu 
komponenta dasturchi tomonidan berilgan (kiritilgan) dastur kodlarini ishga tushirish uchun 
moljallangan. Unga hodisalami qayta ishlovchi (On Cl ick) (обработч и к события) 
deyiladi.
М i s о 1 1.
Delphining imkoniyatlarini va uning vizual loyihalash vositasi texnologiyasini namoyish 
etish uchun misol tariqasida kvadrat tenglama yechimlarini topish dasturini yaratishni 
qaraylik. Buning uchun loyihaning boshlang'ich elementlarini yaratishdan boshlaylik. Delphi 
foydalanuvchiga Forml nomli standart formani taklif etadi. Foyda- lanuvchi forma 
xossalarini Object Inspector oynasidan o'zgartirish imkoniga ega. Forma xossalari uning 

---

ekrandagi ko'rinishini aniqlaydi. Xossalar ro'yxatini obyektlar inspektori (Object Inspector) 
oynasining pastki qatoridagi Propertiesni (xossalami) aktivlashtirish bflan ko'rish rnumkin. 
Oynaning chap ustunida xossalar nomlari, o‘ng ustunida xossalamingjoriy qiymatlari 
berilgan. Xossa qiymatini o'zgartirish uchun mos xossa yozilgan maydonni sichqonchada 
chiqillatib, natijada hosil bo'lgan o'ng tomondagi unga mos xossa qiymati aniqlanadi, ya’ni 
o'zgartiriladi. Masalan, caption (sarlavha) xossasi qiymatini o'zgartirish uchun, oldin caption 
sichqonchada chiqillatilib keyin «fonnl» xossa qiymati klaviaturadan Backspase tugmasini 
bosish bilan o'chirilib, o'rniga «Kvadrat tenglamani yechish dasturi» matni kiritiladi.
Masalan, kvadrat tenglamani yechish dasturchi uchun birinchi uchta piktogramma kerak 
bo'ladi. Bu piktogrammalarni formaga joylashtirish uchun komponentalar palitrasidagi 
kerakli piktogramma ikki marta sichqonchada chiqillatiladi va keyin fonna maydonida hosil 
bo'Igan kiritish belgisi yoki tugmacha kerakli joyga joylashtiriladi.
Berilgan misol uchun formaga ishlanadigan ilovaga oltita metka qo'yish kerak bo'ladi. 
Birinchi Label 1 tenglama yechimlarini chiqarish uchun. ikkinchi Label2 forma boshida 
ma’Iumot berish uchun (masalan, tenglama koeffitsiyentlari:) va qolgan uchtasi Label 3. 
Label 4. Label 5 tahrirlash maydoniga tushuntirish berish uchun (masalan. koeff. a) formaga 
qo'yiladi. Formaga yangi hisob va chiqish tugmachalarini joylashtirish uchun standart 
komponentalar palitrasidan «Ok» piktogrammasi uch marta ikki martadan chiqillatilib, 
formaning kerakli joylariga qo'yiladi va keyin ular nomlari, ya’ni. qiymatlari xossadan 
aniqlanadi. Natijada quyidagi formaga ega bo'linadi.