Справочник иккинчи туэатилган ва тўлдирилган нашри

Ситораи Моҳи Хосса саройи
Шаҳардан тўрт километр нари, шимол то- 
монда энг охирги амир Саид Олимхонга қа- 
рашли сарой бор (1911— 1920).
Б у сарой «г» ҳарфи шаклидаги бир қаватли 
бинодир. Уртасида фонтанли ҳовли бор. Таш- 
қи дерворлари ганчдан ясалган буртма нақш- 
лар билан безатилган, том четида нақшинкор 
гулдонлар билан безатилган кунгирали пан- 
жара қурилган.
Саройнинг ички хоналари орасида рангба- 
ранг ойнали хона, деворлари икки ёққа суря- 
ладиган ошхона, вазирларни қабул қиладиган 
тухумга қорилган ранглар билан безатилган 
хона (халқ устаси Ҳасанжон безатган) ва де-
57
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ворларидаги кўзгу сиртига ганчдан қилинган 
нақшлари билан ажралиб турган оқ зал (халқ 
устаси Уста Ширин Муродов ижоди), бошқа 
хоналардан айниқса ажралиб турадиляр.
Моҳи Хооса саройи ўз бадиий аҳамияти жи- 
ҳатидан Урта Осиё санъатининг 
таназзулга 
учраган даврига тааллуқлидир. 
Саройнинг 
барча икр-чикирларида кейинги вақтларда 
европаликларга хос дид-фаросад таъсир этга- 
нини акс этиб турибди. Амир саройни безат- 
тиришда Европа техникасига таҳлид қилган 
ва бу услубни Европа подшоларининг шаҳар 
атрофидаги саройларидан олган. Буларнинг 
ҳаммаси бинони планлаштиришда, безатилиш- 
да, боғини планлаштиришда, шийпон, айвон ва 
бошқаларнинг шаклида очиқ кўриниб турибди. 
Ҳозирги вақтда саройда Бухоро ўлкашунослик 
музейининг бўлими жойлашган. Сарой хона- 
ларида архитектура, санъат ва халқ ижодига 
доир экспонатлар ўрнатилган. Сарой террито- 
риясида меҳнаткашларнинг дам олиш уйи 
жойлашган.
Ситораи Моҳи Хоссада амирнинг отаси Аҳад 
қурдирган 
иккинчи эски сарой ҳам бор. 
Бу саройнинг услуби бутунлай бошқача. Бу 
бино сарой ҳаётининг ёдгорлиги бўлиб, бутун- 
лай бошқача планлаштирилган ва безатилган. 
Сарой деворлари елимли сир билан безатилган 
ва ганчга ўйилиб ясалган наққмшри билан ки- 
шиларни ҳайратда қолдиради. Буларнинг ҳам- 
масида қадимий ўзбек миллий услуби сезилиб 
турибди.
Ҳозир бу саройда сил касал болалар сана- 
торийси жойлашган.
58
www.ziyouz.com kutubxonasi

---