Sportda matematika

103

Oxirgi miya o‘tkazuvchi yo‘llari (rasm 1,2 ) 
 
 
 
Markaziy nerv tizimining o‘tkazuvchi yo‘llari
Nerv tizimining turli bo‘limlari bir-biri bilan o‘tkazuvchi yo‘llar vositasida boglanadi. 
Markaziy nerv tizimining o‘tkazuvchi yo‘llari sinapslar yordamida bir-biri bilan boglangan va 
neyronlar zanjiridan iborat.
( rasm 1,2 )
O‘tkazuvchi yo‘llarning xammasi bajaradigan funksiyasiga 
ko‘ra assotsiativ, kimmisural va proeksion o‘tkazuvchi yo‘llarga bo‘linadi. 
1. Assotsiativ o‘tkazuvchi yo‘llar
bitta yarim shar soxasidagi turli kismlarni bir-biri bilan 
birlashtiradi. Bu yo‘llar kalta va uzun bo‘lishi mumkin. Kalta yo‘llar yonma-yon joylashgan 
pushtalar neyronlarini birlashtiradi. Uzun yo‘llar miya yarim sharining turli pallalarini bir-biri bilan 
birlashtiradi. Assotsiativ o‘tkazuvchi yo‘llarga kuyidagi nerv tolalarining to‘plamlari kiradi: 
a) Yuqori bo‘ylama to‘plami – bu o‘tkazuvchi yo‘llar peshona, ensa va chakka pallalarni boglaydi; 
b) Pastki bo‘ylama to‘plam – ensa va chakka pallalarni boglaydi; 
v) Ilmoqsimon to‘plam – peshona va chakka pallalarni boglaydi. 
2. Komissural o‘tkazuvchi yo‘llar
bosh miyaning chap va o‘ng miya yarim sharlarini bir-biribilan 
simmetrik ravishda birlashtiradi. Kommisural o‘tkazuvchi yo‘llarining asosiy kismi kadoksimon 
tanani xosil bo‘lishida ishtirok etadi. Kadoksimon tananing oldingi tolalari miya yarim sharlarining 
103
Frank H. Netter, Atlas of Human Anatomy, USA 2014, p.109
 

---

356 
peshona pallalarni, o‘rta tolalari tepa va chakka pallalarni, orka tolalari esa ensa pallalarni bir-biri 
bilan boglaydi. 
3. Proeksion o‘tkazuvchi yo‘llar
miya yarim sharlar po‘stlogini bosh miya sopini tashkil etuvchi 
bo‘limlari bilan xattoki orka miya markazlari bilan xam boglaydi. Bu boglanish ikki tomonlama 
bo‘lib, kelayotgan impulslarni yo‘nalishiga ko‘ra proeksion o‘tkazuvchi yo‘llar – sezuvchi yoki 
yukoriga ko‘tariluvchi yo‘llarga bo‘linadi va xarakatlantiruvchi yoki pastga tushuvchi yo‘llarga: