Sportda matematika

 

---

329 
 

93
Qalqonsimon bez (rasm 1)
Kolloid tarkibining asosiy qismini tireoglobulin gormoni tashkil etadi. Tireoglobulin bu temir va 
oqsildan iborat bo‘lgan murakkab birikma bo‘lib, tarkibiga tiroksin, monoyotsitronin, diyotironin va 
boshka gormonlar kiradi. Qalqonsimon bezning sekretor siklida 3 faza tafovut etiladi:
 
1.
 
Sekret ishlash fazasi. 
2.
 
 Sekretning follikula bo‘shligiga tushish fazasi. 
3.
 
Gormonning follikuladan kon tomirlarga va limfa tomirlariga chizish fazasi. 
Sekret ishlash fazasida tireotsitlarda tireoglobulin xosil bo‘lishi uchun zarur bo‘lgan oksillar va 
aminokislotalar sintezlanadi. So‘ng sintezlangan sekret follikul bo‘shligida yodlanadi va shu erda 
tireoglobulin sintezi tugaydi. Xar bir follikul atrofidan kapillyarlar to‘ri bilan o‘ralgan. Sintezlangan 
gormonlar follikul bo‘shligidan kayta yo‘nalishda follikul devoridan kon tomirlarga va tomirlarga 
o‘tadi. 
Qalqonsimon bezning gormonlari organizmda modda almashinuvini tezlashtiradi, skelet o‘sishiga 
va shakllanishiga ta’sir ko‘rsatadi, kalsiy mikdorini qonda kamaytiradi.
Qalqon orqa bezlari qalqonsimon bezning orka yuzasida joylashgan, soni 
2-8
tagacha etishi 
mumkin. Atrofidan fibroz kapsulasi bilan o‘ralgan. Bez epiteliy xujayralaridan tashkil topgan 
bo‘lib, qon tomirlarga juda boy. Qalqon orqa bezining gormoni paragormon organizmda qondagi 
kalsiy miqdorini oshiradi.
Buyrak usti bezi
– buyrakning yukorigi kutbida joylashgan juft a’zodir. Buyrak usti bezi atrofidan 
kapsula bilan o‘ralgan. Mikroskop ostida tekshirilganda buyrak usti bezlari po‘st va magiz 
moddadan iborat. 
Po‘st va magiz kismlari turli manbalardan rivojlangan. Po‘st kismi mezodermadan tarakkiy etgan, 
magiz kismi esa simpatik postganglionar neyronlardan takomil topgan.
Po‘st moddasi bevosita kapsula ostida joylashgan va epitelial xujayralar 
3
zonani tashkil etadi. 
Buyrak usti bezi po‘stlogining yukori kismi koptokchali chegara (zona) deb ataladi. Bu chegarada 
sintezlanadigan kortikosteron gormoni suv-tuz almashinuvida ishtirok etadi. 
93