Sportchilarni tayyorlashda umumiy tasnif, sporrtdagi yuklama va uni sportchi organizmiga ta’siri, mashgulot yuklamasi

Maqsadli normativlar. Model tavsiflari sportchilarni tayyorlash jarayoni oxirgi natijasi bo’lib xizmat qiladi: mamlakat terma jamoalari uchun bu Olimpiya turt yillik sikilning tugashi bo’lib, milliy terma jamoalar va yosh sportchilar uchun –ko’p yillik tayyorgarlik bosqichlari hisoblanadi.
Model tavsiflari asosida, tayyorgarlik asosiy parametirlari bo’yicha normativ talab ishlab chiqildi. Normativ talablar ko’rsatkichlari tayyorgarlikning keng qamrab oladi, bunda ular model darajalari orasidagi vaqt doiralariga bo’linadi., ya’niy yil davrlariga (o’rtacha sikkllar mikrosikllar) va o’ziga xos bosqich sikllariga bo’linadi. Ularning tarkibiga quyidagilar kiradi: texniko –taktik tayyorgarlik; jismoniy tayyorgarlik; ma’naviy –irodaviy tayyorgarlik; nazariy (intellektual) tayyorgarlik; integral tayyorgarlik; marfalogik belgilar, fizalogik imkoniyatlar; sportchilarning yosh guruxlari.
Sportchilarni tayyorlash ta’minlashda, markaziy o’ringa murabbiylar professionalizimi ega bo’lib, u tizim muvofaqiyatli faoliyat yuritish uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Alohida ahamiyatga murabbiylarning o’quv muassasalarida alohida tayyorlanishi qayta tayyorlanishi va malaka oshirishdir. Ayniqsa murabbiylik ishiga qiziqish bildirgan shaxslarni professonal deshadi.
Sportdagi saralash muayan sport turiga yuqori tayyorgarlikni ko’rsatgan, sport imkoniyatlariga ega, yuqori darajadagi raqobatbardoshlikni ko’rsatgan sportchilarni aniqlashga qaratilgan tadbirlar kompleksidir. Sifatli darajada o’zgarar ekan, saralash barcha tayyorgarlik darajasidagi sportchilarning tayyorgarlik tizimiga kirib boradi.
Sportchilar ko’p yillik tayyorgarligi tizimidagi maqsadlardan kelib chiqgan holda, quyidagi bosqichni ajratish mumkin: birinchi – umuman sport turiga nisbatan qobiliyatini qniqlashga qaratilgan boshlang’ich saralash; ikkinchi ixtisosliklar bo’yicha sportchilar differensiasiyasi va perspektivasiniqniqlash, uchunchi – oliy guruh jamoalariga saralash; to’rtinchi – turli darajadagi musobaqalarda qatnashish uchun terma jamoalariga saralash.