Sport tibbiyotining paydo bo‘lishi va rivojlanishining qisqacha tarixi

O`quv-mashq qilish jarayoni va musobaqalarni rejalashtirishdagi uslubiy xatolar

1. 
   Mashq qilish mashg’ulotlari, dasturi va musobaqalar jadvalini noto`g’ri tuzish. Ayrim murabbiylar yuqori sport natijalariga erishish maqsadida mashq qilish dasturini tuzishda har doim ham sportchining jismoniy va texnik tayyorlanganligini hisobga olishmaydi. Chunonchi, umumiy jismoniy tayyorgarlikni rivojlantiruvchi mashqlar o`rniga, murabbiylar sportchilarni birorta alohida sport turi bo`yicha razryad me`yorlarini bajarishga erta yo`naltirishadi. Masalan, oliy jismoniy tarbiya o`quv muassasalari va o`rta bilim yurtlarida amaliy mashg’ulotlar jadvalini nomuvofiq tuzilishi (6-8 soat davomida ketma-ket 2-3 mashqlar) ko`p hollarda jarohatlanish sababi bo`lib hisoblanadi.
   
2. 
   Faqat bitta murabbiy bo`lgan ko`p sonli shug’ullanuvchilardan iborat guruhda murabbiy diqqat-e`tibori tarqoq bo`lib, bu hol jarohatlarga sabab bo`luvchi vaziyatlarga olib keladi.
   
3. 
   Mashq qilish mashg’ulotlarini murabbiysiz o`tkazilishi.
   
4. 
   Ayrim sport turlari bo`yicha mashq qilish mashg’ulotlarida ehtiyotlash choralarining yo`qligi yoki yomon tashkil etilishi.
   
5. 
   Mashg’ulot o`tkaziladigan joylar (gimnastika zali, sport maydonchasi va b.) ko`p sonli sportchilar bilan gavjum bo`lganda, maydonchani bir qismidan otilgan snaryad undagi boshqa sektorda shug’ullanayotgan sportchiga jarohat etkazishi mumkin.
   
6. 
   Sportchilarni muqobil harakatlanishi, masalan, muztoyg’ichda yuguruvchilarni muzli yo`lkada uchishi yoki velosiped haydash mashg’ulotlarida avtotransportdan o`zib ketish. Bunda havfli jarohatlar yuzaga kelishi mumkin.
   

O`quv-mashq qilish jarayonini va musobaqalarni noto`g’ri tashkillashtirilishi natijasida kelib chiquvchi jarohatlanishni oldini olish uchun muayyan shartlarga rioya qilish lozim:

• 
  o`quv-mashq qilish jarayonini to`g’ri rejalashtirish va sportchilarni individual rejalarini ishlab chiqishda, ayniqsa yuklamalar borasida shug’ullanuvchilarning jismoniy tayyorlanganlik darajasi va salomatlik holati haqidagi tibbiy xulosa ma`lumotlarini hisobga olish zarur;
  
• 
  mashq qilish mashg’ulotini rejalashtirishda unga ovqatlangandan so`ng darhol yoki bevosita tungi uyqudan keyin texnik jihatdan murakkab mashqlarni kiritish mumkin emas;
  
• 
  musobaqalar vaqtida bitta sportchi bir kunda bir necha chopishuv, chiqishlar, suzishlarda ishtirok etmasligi kerak