Sport pedagogik maxoratini oshirish

Kontrastlar usuli

Bu yana grotekslar usuli deb ham ataladi. Musiqaning xususiyatlarini aks ettirish, xoreografiyaning xilma-xil ifoda vositalaridan foydalanish imkonini beruvchi eng qiziqarli usullaridan biri sanaladi kontrastlarga qo’yidagilar misol bo’lishi mumkin:

• 
  Yuqori va past holatlar hamda vaziyatlar, yuqoriga va pastga yo’nalgan harakat uyg’unligi. Masalan, yaxlit siltanish asosiy turish orqali bir tizzaga bo’shashib yiqilish; shpagatga sakrash – oldinga o’mbaloq oshish; orqaga kerilib salto – barmoq orqali tizzaga tushish va ko’krakka dumalash va x.k. bunda yuqori va past holatlar uyg’unligi faqat butun tana harakatlaridagina emas, uning ayrim qismlari faoliyatida ham qo’lanishi mumkin (masalan, qo’llarni siltash – bo’shashtirilgan qo’l pastga tushirilishi va b.).
  
• 
  Tezkor va sust sur’atning navbatlanishi, ritmning almashininshi, harakatlarni birdan to’xtash bilan bajarish. Erkin mashqlarda qo’yidagi xil harakatlar juda chiroyli ko’rinadi: tezkor elementlar tizmasi seriyalari va qo’qqisdan bir vaziyatda to’xtab qolish yoki balandga - uzoqqa sakrashlar seriyasiastagina oldinga to’ntarilishga o’tadi;
  
• 
  Harakatlar yo’nalishining almashtirilishi va o’zgartirilishi. Masalan, oldinga sakrashlar seriyasi – orqaga chekinish yoki oldinga sakrashlar seriyasi – orqaga salto bajarib, dumalab, kuraklarda turish;
  
• 
  Mushaklarning zo’riqishi va bo’shashishini uyg’unlashtirish, keskin va ravon harakatlarni bajarish. Masalan, bir oyoqni siltab, ikkinchisi bilan sakrab aylanish va bir tizzaga o’tirish – qo’llarni bo’shashtirib, boshni egish yoki oyoqni oldinga keskin siltab, qo’llar bilan tutib qolish – sekin oldinga katta qadam tashlash, qo’llar bir maromda orqaga.
  

Mashqni xoreograf – murabbiy uni o’rgatishga kirishadi. Avval mashqni to’lig’icha, xomaki holda o’rganib olish tavsiya qilinadi, keyin detallariga ishlov beriladi. Vaziyatlar va ifodali harakatlar taxrir qilinadi. O’rgatish chog’ida ayrim o’zgarishlar, aniqliklar kiritiladi.

Erkin mashqlarni takomillashtirish jarayoni uzoq vaqt va mehnatni talab qiladi. Alohida elementlar va bog’lamlarni bajarish texnikasiga sayqal berish davomida gimnastikachilar ko’pincha harakatlar ifodaliligi va jo’shqinliginiyo’qotib qo’yadilar. Shuning uchun xoreograf – murabbiyga vaqt – vaqti bilan mashqning avtomatik tarkibiy qismlari ustida ishlash tavsiya qilinadi.