So‘zlaridan kelib chiqqan. Hozirgi kundagi futbol qoidalari 100 yillardan beri o‘zgarishsiz qolib kelmoqda

100-rasm.

tushayotgan yoki pastlab kelayotgan to‘pni tepish dumalayotgan to‘pni tepishdagi kabi bajariladi. Uchib kelayotgan to‘pning tezligi dumalayotganga nisbatan tez bo‘ladi. Shu sababli bunday to‘p bilan uchrashish joyini aniq belgilash lozim. Bunda o‘yinchi to‘pning balandligi, tezligi va yo‘nalishini hisobga olishi muhimdir.

To‘pni bosh bilan urish. Bu usul to‘p balanddan kelayotganda qo‘llaniladi. Bundan tashqari, bu usuldan to‘pni sherikka oshirishda, darvozani himoya qilish yoki uni darvozaga urishda foydalansa bo‘ladi (101-rasm). To‘pni bosh bilan sakrab yoki sakramay turib urish mumkin. To‘pni sakrab bosh bilan urish bir oyoqda yugurib kelib yoki ikki oyoq bilan sakrab turib bajariladi. Bunda qo‘llar tirsakdan bukilib, yuqoriga keskin harakat qilinadi. To‘pga bosh bilan zarba berish sakrashning eng yuqori nuqtasidan amalga oshiriladi.

Bunda to‘pning uchish trayek101-rasm. toriyasi va tezligi aniq hisobga olinadi. Zarba berilgach, yerga oyoq uchida tushiladi va to‘pning keyingi harakati ham ko‘zdan qochirilmaydi. Bu usulni dastlab voleybol to‘pida mashq qilish mumkin.

To‘pni to‘xtatish. To‘pni dumalayotganda yoki uchib kelayotganda to‘xtatish uning harakat yo‘nalishini o‘zgartirish uchun zarur. Muhimi, to‘pni to‘xtatishda u oyoqdan sakrab ketmasin (102- rasm).

Oyoq yuzining ichki tomoni bilan to‘pni to‘xtatish. Bu usul dumalab yoki uchib kelayotgan to‘pga nisbatan qo‘llaniladi. Bunda gavda og‘irligi tayanch oyoqda bo‘ladi. To‘xtatadigan oyoq oldinga cho‘ziladi, so‘ngra u tayanch oyoq qadar orqaga tortiladi. To‘p tezligi susayadi va to‘xtaydi.

Dumalayotgan to‘pni oyoq osti bilan to‘xtatish. Qabul qilayotgan oyoq tizzadan bukilib to‘pni qabul qilib oladi. Oyoq kafti, tovon 5 — 10 sm ga ko‘tariladi. To‘pni qabul qilishda oyoq biroz orqaga tortiladi. Tushayotgan to‘pni oyoq yuzining ichki va tashqi tomoni bilan ham to‘xtatish mumkin.

To‘pni oyoq kaftining o‘rta qismi bilan to‘xtatish ham harakatni aniq bajarishni talab qiladi. Kaft o‘rtasi bilan yuqoridan tushayotgan to‘p to‘xtatiladi, oyoqning orqaga biroz siltanish harakati bilan to‘pning tezligi kamaytiriladi.

To‘pni olib yurish. O‘yin paytida shunday holatlar ham bo‘ladiki, to‘pni sherikka oshirmay, o‘yinchining o‘zi olib yuradi. Masalan, bu sheriklarning oldi yopiq yoki hujum qilishga qulay bo‘lmaganda yuz berishi mumkin.

To‘pni sekin-sekin bir yoki ikki oyoq bilan tepib, oyoq kaftining ichki yoki tashqi yuzasi bilan olib yuriladi. Agar raqib yaqin kelib qolsa, to‘pni olib yurmagan ma’qul. Olib yurilganda ham 1 m dan uzoqlashtirilmay olib yuriladi.

To‘pni olib qo‘yish va tepib yuborish. To‘pni hamla qilib, o‘zini tashlab, yelka bilan urib olib qo‘yish usullari mavjud.