So'z mulkining sultoni Alishcr Navoiy qalamiga mansub «Xamsa»ning beshinchi dostoni

Agar yu.rsliibiz, gur yomonmiz bitkim, Sening 

mulkingga melimonmiz bukun. Qo'tnb kelki, biz 

kinudun toqbiz, Bug' oyut jumolinggu 

mushtoqbiz. Yuqinkim bu so 'zni qubul 

uylugung, Niyoz uhli sori nuzul uylugung*. 

Iskandar  so'zlarini  tugallashi  bilanoq  rasul  ot  choptirib  ketdi.  Xoqon 

sipohiga yaqinroq yurib, o'zining elchi ekanini oshkor qildi va nima uchun 

kelg'anini  anglatdi.  Bu  gap  Xoqonga  eshittirilgach,  elchini  chodiri  ichiga 

chaqirdi va unga savol berdi: «Kelmagingdan maqsading nimadir?» 

Elchi  Iskandar  tayinlaganlarini  to'la-to'kis  gapirib  berdi.  Xoqon  bu 

hayotbaxsh  so'zlarni  xursand  bo'lib  tingladi-da,  dedi:  «Oldin  bizga  qasos 

olmoq maqsadi bilan gaplashgandi, shu tufayli bizga sipoh tortmoqchi ham 

bo'ldi.  Endi  muloyim  so'zlabdi,  bu  so'zlar  bizga  yoqib  tushdi.  Endi 

o'rtamizda ginaxonlik qolmadi. Endi sen tez qaytib borsang, bunga yanada 

aniqroq  ishonamiz»,  dedi.  Elchi:  «O'zingiz  borsang'iz,  bu  so'zlar  yanada 

ravshanlashadi!» dedi. Xoqon kulimsirab, Iskandar tomon borish uchun ot 

hozirlatdi. Buni ko'rgan Chin sipohi xavfdan omon topayotganidan xursand 

edi. Hamma yirik amaldorlar shohga ergashdilar. Xoqon hamma o'z o'rnida 

qolishini aytib, yuztacha gulro'y Xitoy qizlari va mingtacha yaxshi xislatli 

qiz va ayollarni o'zi bilan ergashtirib, Iskandar qarorgohi tomon yo'l oldi. 

Iskandar tomonidan ham shohlaru donishmandlar birga borishardi. 

Xoqonni hamma yig'ilganlar qizg'in kutib olishdi. Shoh ostonaga yaqin 

borgach, Xoqon otidan sakrab tushdi, gilamga oyoq qo'yishi bilan Iskandar 

ham ichkaridan chiqib keldi. Ikki tomondan qo'l ochib ko'rishdilar, go'yo 

xurshid bilan moh uchrashgandek bo'ldi. Ikkovlari ota-o'g'ildek ko'rishgach, 

ikki olam qo'shilgandek bo'ldi. Yana quchoqlashib ko'rishishgach, Iskandar 

o'z taxti tomon yurdi. Bir qo'li bilan Xoqon qo'lini ushlab kelarkan, unga 

shohiy taxt yo'lini ko'rsatib borardi. Xoqon andisha yuzasidan ortga qolgan 

edi, shoh uni qo'ymay taxtga olib chiqdi. Oyog'ini taxtga yetkazib, avval uni 

o'tqazib, so'ng o'zi o'tirib, va'da qilishgancha suhbat qurib, 

muloyim-muloyim so'zlab, ba'zan ota-o'g'illik munosabatini ishlatib 

qo'yardi. Biror gap aytmoqchi bo'lishsa, bir-birlarining qo'llaridan tutib 

gapirishardi. So'zlar tugagach, bakovul kelib dasturxon yozdi, shohona 

dasturxonlar yozishib, quyosh kursisidek nonlar qo'yildi. Xonlarg'a 

qo'yilgancha laom olamga ham sig'masdi. «Chin xalqi bu xil 

muloqotimizdan xabar topsa edi, muhabbat tariqidagi isbotimizni yaxshiroq 

tushunib yetardi», dedi Iskandar. Bu so'zdan xursand bo'lgan Xoqon ham 

---

 

 

o'rnidan turib, Iskandarni maqtab ketdi. Iskandar sariq rangli rnayni 

Xoqonga uzatib, o'zi qizil mayni tanladi. 

Ko'p  o'tmay  Xoqon  Chin  shahriga  qaytdi  va  ketma-kct  bazmlarga 

tayyorgarlik  ko'ra  boshladi.  Saroyda  davlat  ahlini  to'plab,  «Bu  baland 

martabali shoh olam yuzini tamomila fath qildi, jahonning qancha-qancha 

shohlarini o'ziga bandi ayladi, qachon bizga bunday mehmon bo'lib kelib, 

men  bilan  taxii  ustida  suhbat  qurib,  otalikka  qabul  qiladi,  o'g'il  sifatida 

shafiqim bo'Iadi, deb o'ylabmiz. Bilasizlarki, biz bilan jang qiladigan bo'lsa, 

xalqimizning changini osmonga to'zitgan bo'lardi. Uni qay tarzda mehmon 

qilamiz, shu haqda fikrlaringizni eshitsam», dedi. A'yonlar: