So’z boshi


Dori moddalarini kelib chiqishiga ko‘ra tasniflash



Download 2,85 Mb.
Pdf ko'rish
bet48/178
Sana17.08.2021
Hajmi2,85 Mb.
#149641
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   178
Bog'liq
dvst

Dori moddalarini kelib chiqishiga ko‘ra tasniflash. Bu ikkita asosiy katta 
guruhga bo‘linadi: 
1.  Birlamchi  ishlov  berish  jarayonidan  o‘tgan(aralashmalardan  tozalash, 
quritish,  saralash  va  boshq.),  kelib  chiqishi  mineral,  o‘simlik  va  hayvon  tabiatiga 
ega bo‘lgan moddalar: 
-  mineral  dori  moddalari  (ichimlik  sodasi, faollashtirilgan  ko‘mir,  dorivor 
balchiq va boshq.); 
-  dorivor  o‘simlik  xom  ashyolari  (yig‘malar,  barglar,  o‘tlar  (er  ustki 
qismlari), gullar, mevalar, urug‘lar, ildizlar, ildizpoyalar, po‘stloq va boshq.); 
-  hayvonlardan  olinadigan  dori  moddalari  (uy  hayvonlarining  ichki 
sekretsiya bezlaridan olidigan dori moddalari). 
 
2.  Maqsadli  yo‘naltirilgan  sintez  orqali  yoki  tabbiy  xom  ashyolarni  qayta 
ishlash orqali olingan sintetik yoki yarim sintetik dori moddalari. 
Bular quyidagi kichik guruhlarga bo‘linadi: 


38 
 
1.  Kimyoviy  moddalar.  Bu  turdagi  dori  moddalari  tabiati  bo‘yicha 
individual  kimyoviy  dori  moddalar  bo‘lib,  kelib  chiqishi  jihatidan  tabiiy  xom 
ashyolarni  sintez  qilish  yoki  tozalash  orqali  olinadi  (natriy  xlorid,  natriy  sulfat, 
kumush nitrat, xlorid va sulfat kislotalari, natriy gidrokarbonat, kaliypermanganat, 
natriy tiosulfat va boshq.); 
2.  Kimyo-farmatsevtik  dori  moddalari.  Bular  tabiati  jihatidan  kimyoviy 
individual moddalar bo‘lib, murakkab sintez qilish yo‘llari orqali olinadi. Masalan, 
sulfanilamidlar (streptotsid, norsulfazol), silga qarshi ishlatiladigan dori moddalari 
(ftivazid),  uxlatuvchi  va  og‘riq  qoldiruvchi  dori  moddalari,  bezgakka  qarshi 
ishlatiladigan  dori  moddalari  (bigumal)  va  boshq.  SHuningdek  bu  guruhga 
biologik  faol  moddalar  kelib  chiqishi  bo‘yicha  o‘simlik  va  hayvonlardan  toza 
holda  olinadigan  moddalar  ham  kiradi.  Masalan,  alkaloidlar  va  glikozidlar 
shuningdek,  alohida  guruh  sifatida  yana  turli  radiaktiv  izotoplarni  (radiaktiv  yod) 
ham keltirish mumkin. 
3.  Antibiotiklar.  Ular  turli  xil  mikroorganizmlar  hayot  faoliyati  natijasida 
hosil  bo‘ladigan  mahsulotlar  hisoblanib,  mikroorganizmlarni  ozuqa  muhitida 
o‘stirish  orqali,  biologik  sintez  qilish  yo‘li  bilan  olinadi.  Masalan 
mikroorganizmlardan  olingan  penitsillin,  streptomitsin,  biomitsin,  gramitsidin  va 
boshq. Sintetik yo‘l bilan olingan antibiotiklar metitsillin, oksatsillin, shuningdek 
keng  ta’sir  doirasiga  ega  bo‘lgan  antibiotiklar  sefalosporin  guruhiga  mansub 
bo‘lgan antibiotiklar hisobalanadi. 
4.  Vitamilar.  Bularga  individual  sintetik  kimyoviy  moddalar  (askorbin 
kislotasi,  tiamin,  nikotin  kislotasi,  sianokobolamin  va  boshq.)  hamda  murakab 
tuzilishli kompleks moddalar (konsentratlar, ekstraktlar va qiyomlar) kiradi. 
5.  Organopreparatlar. Ular asosan hayvon organlaridan olinadigan moddalar 
bo‘lib,  asosan  hayvon  organlari  to‘qimalari  va  suyuqliklaridan  olinadi. 
Organopreparatlar  biologik  modda  sifatida  tarkibida  gormon  tabiatli  moddalarni 
saqlovchi  murakkab  kompleks  moddalar  hisoblanadi.  Ularning  ba’zilarini  toza 
holda  olish  ikmoni  mavjud  (adrenalin),  ba’zilarini  esa  sintetik  yo‘l  bilan  olish 
imkoniyati  bor  (jinsiy  gormonlar).  Organopreparatlarga  shuningdek  fermentlar 
ham kiradi (pepsin). 
6.  Vaksina  va  zardoblar.  Bular  immunobiologik  dori  moddalari  bo‘lib, 
vaksina  va  zardob,  immunologik,  epidemiologik,  mikrobiologik  va  gigiena 
institutlari hamda sanitar-epidemiologik stansiyalari tomonidan ishlab chiqariladi. 
7.  Dorivor  xom  ashyolarni  birlamchi  qayta  ishlash  natijasida  olinadigan 
moddalar  (o‘simlik  va  hayvonlardan  olinadigan  efir  moylari,  yog‘  va  moy 
mahsulotlari) 

Download 2,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   178




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish