Sovunlandigan lipidlar

Sovunlandigan lipidlar.

Sobirov Y.

Kimyoviy xossalari va tibbiyotdagi ahamiyati.

Kimyoviy xosslari.

• Gidroliz - organizmda yog'lar metabolizmining birinchi bosqichidir. Gidroliz jarayoni sanoatda qizitilgan bu gr 1 yordamida, laboratoriyada esa o'y- uvchi ishqorlarning eritmalari ta’sirida o ‘tkaziladi. Bunda glitserin va yog ‘ kislotalari, yoki glitserin va sovun hosil bo‘ladi.

Yog’larni gidrogenlash.

• Shu usul bilan o ‘sim lik m oylaridan olingan qattiq yogN ar solom aslar deyiladi. Bu yogNar tozalanib sut, tuxum. vitaminlar va boshqalar bilan aralashtiriladi. Bunda margarin hosil boladi. Margarin esa oziq-ovqat sanoatida keng qo’llanadi.

Yog’larni oksidlanishi.

Yog’larni oksidlanishi.

• Oksidlanish jarayoni tarkibiga to ‘yinmagan kislotalar kirgan yoglar (moylar)da sodir boladi. Oksidlanish erkin-radikal mexanizmi bo'yicha borib peroksidlar, aldegidlar, ketonlar, karbon kislotalar va aldegidokislotalarning qolansa hidli aralashmasi hosil boladi.

Zaytun moyi

• Tibbiyotda zaytun moyi keng qollanadi. U yaralarni, kuyganni davolashda, tropik yaralarning bitishida, ginekologiyada - eroziyani davolashda,
• oftalmologiyada - ko‘z kosasining zararlanishini davolashda,
• dermatologiyada - antibakterial modda sifatida ishlatiladi.
• Zaytun moyi nafas yo‘llari kasalliklarining oldini olishda, gaymorit, laringit va faringitlarni davolashda ham qo’llanadi.

Zaytun.

• Zaytun karotinlarga boy, u С, В,, B 2, B 6, К, E, P vitaminlari va foli kislota, uglevodlar, organik kislotalar (olma, vino, oksalat), oshlovchi moddalar, flavonoidlar, mikroelementlar hamda fitonsidlarni saqlaydi. Zaytunning yangi mevasi va sharbati bakterisid ta’sirga ega, ovqat hazm bo’lishini yaxshilaydi.

Mumlar

• Mumlar ham, spermaset ham dorishunoslikda kosmetik va davolovchi surtma moylar tayyorlashda keng ishlatiladi.

• Одам организмининг липидларида тўйинган кислоталардан энг аҳамиятлилиги - пальмитин ва стеарин, тўйинмаганлардан – олеин, линол, линолен ва арахидондир. Айникса кўп тўйинмаган линол ва линолен қислоталар одам учун жуда керак, чунки улар организмда синтез қилинмайдилар ва шунинг учун озиқ-овқат билан улар 1 кунда 5г. микдорида организмга кириши керак. Бу қислоталар асосан ўсимлик мойларида бўладилар. Улар қонда холистерин камайишига олиб келади. Бу эса атеросклероз касаллиги ривожланишига олиб келади.

• Prostaglandinlar muskullar qisqarishini kuchaytiradi, qon bosimini pasaytiradi, organizmda gormonlar faoliyatini tartibga solib turadi. 0‘sib borayotgan yosh organizm to‘yinm agan yo g ‘ kislotalar yetishmasligiga juda ta’sirchan boMadi. Bu yetishmaslik iste’mol qilinadigan oziq-ovqatlarga tarkibida to‘yinm agan y o g ‘ kislotalar saqlovchi o‘simlik m oylari q o ‘shish bilan qoplanadi. Organizm da alm ashinm aydigan to‘yinmagan yog‘ kislotalar yetishmasligi xolesterin almashinuvini buzadi va yurak-tomir kasalliklari (ateroskleroz)ga olib keladi.

• Простагландинлар қон томирларни кенгайтирадилар, қон куйилишини ва ошкозон ширасини ажралишини сустлаштиради, ичак, ўпка, бронхларнинг ишлашини фаолллаштиради. Унинг асабни, аёлларда жинсий туркумни қўзғатиш жараёнларига таъсири аникланган. Простагландинлар бачадонни қисқартириш хусусиятига эга бўлганилиги учун туғишни стимуллаштириш учун ишлатилади.

• триацилглицеринларнинг қoндаги oртиқча миқдoри атерoсклерoз касаллигига мoйиллигини белгилoвчи oмилдир.

E’tiboringiz uchun rahmat!