Sotsiologiya va madaniyatshunoslik

Xalqaro Mehnat Konferentsiyasi-bu Xalqaro Mehnat Tashkilotining yuqori organi hisoblanadi. Xalqaro Mehnat Konferentsiyasining ishi maxsus Reglament bilan belgilanadi. U har yili iyun’ oyining boshlarida Jenevada to`planadi. Uning ishi ilgari uch hafta davom etardi. 1944 yildan boshlab Konferentsiyaning ishi to`rt kunga qisqaradi. Har bir davlat Konferentsiyaga to`rt delegat yuboradi, ular hal qiluvchi ovozga ega bo`ladilar. Bu delegatlarning ikki nafari xukumatdan va bittadan mehnatkashlar va tadbirkorlardan bo`ladi. Bundan tashqari, ko`p mamlakatlarning delegatsiyalari tarkibiga maslahatchilar ham kiritiladi, yirik delegatsiyalarning tarkibi 40-50 kishiga etadi. Konferentsiyada hammasi bo`lib Xalqaro Mehnat Tashkiloti a`zolari bo`lgan mamlakatlarning 1500-2000 vakili ishtirok etadi. Xukumatlar delegatlarining ko`plari o`z mamlakatlarida mehnat masalalariga javob beradigan shaxslar bo`ladilar. Har bir Konferentsiyada faxriy mehmonlar sifatida bir yoki ikki davlat yoxud xukumatning boshliqlari so`zga chiqadilar.

Xalqaro Mehnat Konferentsiyasining tuzilishi ancha murakkab va ko`p qatlamli bo`lib, u 4-jadvalda ko`rsatilgan.

4-jadval.

Xalqaro Mehnat Konferentsiyaning tuzilishi.

Koferentsiyada tashkil etilagan bir qator qo`mitalar doimiy qo`mitalar hisoblanadi. Ularga quyidagilar kiradi:

1.Farmoyish beruvchi qo`mita; u Konferetsiya va qo`mitalar ishining dasturi va vaqtini tartibga soladi, yangi qo`mitalar tuzish haqidagi takliflari ishlab chiqadi.

2.Vakolatlarni tekshirish qo`mitasi; u delegatlar va ular maslahatchilarining vakolatlarini tekshiradi, shuningdek, vakolatlar munosabati bilan shikoyatlarni qarab chiqadi.

3.Moliyaviy qo`mita xukumat vakillariga taalluqli bo`lib, xukumatlarning a`zolik badallarini to`lash, qarzlarni uzish, byudjet smetalari, dasturlar va mintaqalar bo`yicha xarajatlarni taqsimlash yuzasidan takliflar masalalarini qarab chiqadi.

4.Konventsiyalar va tavsiyalarni tatbiq etish qo`mitasi. Xalqaro Mehnat Tashkiloti a`zolari bo`lgan mamlakatlar xukumatlari tomonidan taqdim etiladigan konventsiyalarning bajarilishi to`g`risidagi ma`lumotlar va ma`ruzalarni qarab chiqadi, ana shu masalalar yuzasidan ayrim mamlakatlar xukumat vakillarining chiqishlarini eshitadi va Konferentsiyaga ma`ruza taqdim etadi.

5.Tarmoq qo`mitalari. Tarmoq qo`mitalari Konferentsiya doirasidan tashqari, xalq xo`jaligining ayrim tarmoqlari uchun xarakterli bo`lgan ijtimoiy-mehnat munosabatlarini xalqaro darajada muhokama qilish uchun tashkil etilgan. Tarmoq qo`mitalari kimyo, ko`mirchilik, qurilish, oziq-ovqat, xizmat ko`rsatish sohasida, ichki transport, yog`och ishlash sanoati, shuningdek, plantatsiya kabi tarmoqlarni qamrab oladi.

Shtab xonasi jenevada bo`lgan xalqaro Mehnat Byurosi xalqaro Mehnat Tashkilotining doimiy kotibiyati, uning ma`muriy va ijroya organi, tadqiqotchi va axborot markazi hisoblanadi.

Xalqaro Mehnat Byurosining Jenevadagi markaziy apparatida band bo`lgan va XMT o`zining ijtimoiy hamkorlik loyiqalarini amalga oshiradigan mamlakatlardagi, shuningdek, Xalqaro Mehnat Tashkilotining 40 ta bo`limidagi xodimlarning soni-bulartaxminan 1,9 ming xizmati va texnik ekspertlar bo`lib, taxminan yuz millat vakillaridir. Xalqaro Mehnat Byurosining ko`pchilik hamdo`stlik mamlakatlariga xizmat qiluvchi bo`limi Moskva shahrida joylashgan.

Xalqaro Mehnat Byurosiga Bosh direktor boshchilik qiladi, u Ma`muriy kengash tomonidan besh yilga saylanadi. Xalqaro Mehnat Byurosi va uning rahbariyati tarkibi doimiydir. CHunonchi, 1919 yildan boshlab hozirgi vaqtgacha hammasi bo`lib sakkizta bosh direktor ishlab keldi. Xalqaro Mehnat Byurosining bir qator xodimlari muddatsiz kontraktlarga egadirlar.

Xalqaro Mehnat Tashkilotining doimiy ijroiya organi bo`lgan Xalqaro Mehnat Byurosi ijtimoiy-mehnat muammolariga doir jahon miqiyosidagi tadqiqotchilik va ijtimoiy-axborot markazi vazifasini ham ado etib keladi. U mehnat sharoitlari va mehnatkashlarning ahvolini xalqaro miqiyosda tartibga solishga doir barcha masalalar yuzasidan axborot to`playdi va tarqatadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati:
1.Abdurahmonov Q., Bozorov N., Volgin N., va boshqalar. «Mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi». Toshkent: «O`qituvchi»-2001 yil, 445-462 betlar.

2.Gasanov M., Sokolov E. «O`zbekistonning mehnat to`g`risidagi qonun hujjatlari: savollar va javoblar». Toshkent: «O`qituvchi»-2001 yil, 10-13 betlar.

3.O`zbekiston Respublikasi entsiklopediyasi. Toshkent-1997 yil, 330-bet.

22-mavzuni mustahkamlash uchun test topshiriqlari.
1.Xalqaro Mehnat Tashkiloti nechanchi yilda g`arb sotsial-demokratiyasining tashabbusi va ishtirok bilan tashkil etildi?

a)1918 yilda

b)1919 yilda

v)1920 yilda

g)1921 yilda

d)1922 yilda.

2.Xalqaro Mehnat Tashkiloti nimalarni o`z ichiga qamrab oladi?

a)Xalqaro Mehnat Konferentsiyasini

b)tarmoq qo`mitalarini

v)Ma`muriy kengashni

g)Xalqaro Mehnat byurosini

d)barcha javoblar to`g`ri.

3.Xalqaro Mehnat Tashkiloti nechanchi yildan boshlab Birlashgan Millatlar Tashkilotining ixtisoslashtirilgan muassasasi bo`ldi?

a)1946 yildan boshlab

b)1945 yildan boshlab

v)1943 yildan boshlab

g)1942 yildan boshlab

d)1940 yildan boshlab.

4.XMTning eng faol tashkilotchilaridan biri va birinchi rahbarini nomlang?

a)Deyl Karnegi

b)Jorj Bush

v)Al’bert Toma

g)Jon Kenedi

d)B.Franklin.

5.Nechanchi yilda Xalqaro Mehnat Tashkilotining 25 yilligi nishonlandi?

a)1941 yilda

b)1942 yilda

v)1943 yilda

g)1944 yilda

d)1945 yilda.

6.Sobiq Ittifoq Xalqaro Mehnat Tashkilotiga nechanchi yillar davomida a`zo bo`lib turdi?

a)1934-1940

b)1937-1941

v)1938-1941

g)1939-1942

d)1940-1947.

7.Sobiq Ittifoq Xalqaro Mehnat Tashkilotiga a`zoligini nechanchi yilda tikladi?

a)1953 yilda

b)1954 yilda

v)1955 yilda

g)1956 yilda

d)1957 yilda.

8.O`zbekiston Respublikasi nechanchi yilda mustaqil davlat sifatida Xalqaro Mehnat Tashkilotiga a`zo bo`lib kirdi?

a)1991 yil 13 iyunda

b)1991 yil 20 iyulda

v)1992 yil 13 iyuolda

g)1992 yil 2 martda

d)1994 yil 1 iyulda.

9.XMT va O`zbekiston xukumati tashabbusi bilan nechanchi yilda Toshkentda «Mehnat bozori va O`zbekiston aholisini ijtimoiy muhofaza qilish» mavzusida xalqaro anjuman o`tkazildi?

a)1992 yil 13 iyulda

b)1993 yil aprelda

v)1994 yil aprelda

g)1993 yil iyunda

d)1993 yil iyulda.

10.XMT va O`zbekiston xukumati tashabbusi bilan nechanchi yilda «Ijtimoiy yo`naltirilgan bozor iqtisodiyotiga o`tishda o`z-o`zini ish bilan ta`minlash va tadbirkorlikni rivojlantirish» mavzusida xalqaro anjuman o`tkazildi?

a)1993 yil aprelda

b)1994 yil aprelda

v)1993 yil iyunda

g)1993 yil iyulda

d)1994 yil iyulda.

11.Nechanchi yil Xalqaro Mehnat Tashkilotining 50 yilligi munosabati bilan unga Nobel’ mukofoti berildi?

a)1969 yil

b)1970 yil

v)1971 yil

g)1972 yil

d)1973 yil.

12.Qaysi organ Xalqaro Mehnat Tashkilotining yuqori organi hisoblanadi?

a)Xalqaro Mehnat Byurosi

b)tarmoq qo`mitalari

v)Xalqaro Mehnat Konferentsiyasi

g)Ma`muriy kengash

d) mintaqaviy Konferentsiyalar va mintaqaviy maslahat qo`mitalari.

13.Har bir davlat Konferentsiyaga nechta delegat yuboradi va ular hal qiluvchi ovozga ega bo`ladilar?

a)ikkita

b)uchta

v)to`rtta

g)beshta

d)oltita.

14.Delegatlarning necha nafari xukumatdan bo`ladi?

a)bir nafari

b)ikki nafari

v)uch nafari

g)to`rt nafari

d)besh nafari.

15.Konferentsiyada hammasi bo`lib Xalqaro Mehnat Tashkiloti a`zolari bo`lgan mamlakatlarning qancha vakili ishtirok etadi?

a)1500-2000 vakili

b)1000-1500 vakili

v)500-1000 vakili

g)300-500 vakili

d)100-300 vakili.

16.Xalqaro Mehnat Konferentsiyasida tashkil etilgan doimiy qo`mitalarni ko`rsating?

a)farmoyish beruvchi qo`mita

b)vakolatlarni tekshirish qo`mitasi

v)moliyaviy qo`mita

g)konventsiyalar va tavsiyalarni tatbiq etish qo`mitasi

d)barcha javoblar to`g`ri.

17.Konferentsiyaning qaysi qo`mitasi u va qo`mitalar ishining dasturi va vaqtini tartibga soladi?

a) farmoyish beruvchi qo`mita

b)vakolatlarni tekshirish qo`mitasi

v)moliyaviy qo`mita

g)konventsiyalar va tavsiyalarni tatbiq etish qo`mitasi

d)tarmoq qo`mitalari.

18.Konferentsiyaning qaysi qo`mitasi delegatlar va ular maslahatlarining vakolatlarini tekshiradi?

a)farmoyish beruvchi qo`mita

b)vakolatlarni tekshirish qo`mitasi

v)moliyaviy qo`mita

g)konventsiyalar va tavsiyalarni tatbiqetish qo`mitasi

d)tarmoq qo`mitalari.

19.Tarmoq qo`mitalari qanday tarmoqlarni o`z ichiga qamrab oladi?

a)kimyo va ko`mirchilik

b)qurilish va oziq-ovqat

v)ichki tarnsport va yog`och ishlash sanoati

g)plantatsiya

d)barcha javoblar to`g`ri.

20. .. .. .. XMTning doimiy kotibiyati, uning ma`muriy va ijroya organi, tadqiqotchi va axborot markazi hisoblanadi.

a)Xalqaro Mehnat Konferentsiyasi

b)mintaqaviy maslahat qo`mitalari

v)Ma`muriy kengash

g)Xalqaro Mehnat Byurosi

d)mintaqaviy Konferentsiyalar.

21.Xalqaro Mehnat Byurosining shtab xonasi qaerda joylashgan?

a)Dallasda

b)Santa-Barbarada

v)Jenevada

g)Ottavada

d)Madrida.

22.Xalqaro Mehnat Byurosining ko`pchilik hamdo`stlik mamlakatlariga xizmat qiluvchi bo`limi qaysi shaharda joylashgan?

a)Kievda

b)Moskvada

v)Erevanda

g)Ostonada

d)Toshkentda.

23.Xalqaro Mehnat Byurosiga Bosh direktor Ma`muriy kengash tomonidan necha yilga saylanadi?

a)ikki yilga

b)uch yilga

v)to`rt yilga

g)besh yilga

d)olti yilga.

24.1919 yildan boshlab hozirgi vaqtgacha hammasi bo`lib nechta bosh direktor ishlab keldi?

a)to`rtta

b)beshta

v)oltita

g)ettita

d)sakkizta

25.Xalqaro Mehnat Konferentsiyasidagi yirik delegatlarning tarkibi necha kishiga etadi?

a)40-50 kishiga

b)50-75 kishiga

v)75-100 kishiga

g)100-120 kishiga

d)120-150 kishiga