Sotsial psixologiya (MA’ruzalar to’plami) mavzu-1: ijtimoiy psixologiyaning shakllanishi

10-Mavzu: Katta ijtimoiy guruhlar psixologiyasini tadqiq
etish tamoyillari.
Mavzu rejasi:

1. 
   Katta guruhlar psixologiyasi muammosi.
   
2. 
   Katta guruhlari sinflarga bo`lish zaruriyati.
   
3. 
   Noformal birlashmalar va stixiyali tashkil etilmagan guruhlar psixologiyasi.
   

Tayanch so`zlar: Katta guruhlar, Noformal birlashmalar, stixiyali guruhlar.
Guruh haqida tushuncha
Guruh deganda nimani tushunamiz? Bu savolga sotsial psixologlar har xil pozitsiyaga yondashib javob beradilar. Ba’zilar ushbu savolga bir nechta odamlarni solishtirish asosida javob berishga harakat qiladi. Ya’ni, bir nechta birgalikda harakatda bo’layotgan odalarni, qandaydir aviareysdagi passajirlarni guruh deb atash mumkinmi? “Guruh” termini bir maqsad asosida bir-biriga taalluqli xoldami, yoki u qanday tarzda tashkil etilgan? Yoki munosabatlarning qanchadir vaqt oralig’ida davom etishi
Guruh dinamikasi bo’yicha mutaxassis Marvin SHou ta’kidlashiga ko’ra hamma guruhlar bitta maxsus sifatga ega: uning a’zolari hamkorlikda harakatda bo’ladi. SHunga ko’ra u guruhni jamoaga o’xshab birgalikda harakat qiladigan va bir-biriga ta’sir ko’rsatadigan ikkita va undan ortiq insonlar guruhi deb ta’riflaydi.
Avstraliya Milliy universiteti psixologi Djon Terner gruhni “Ular” deb idrok qilganlardan farqli tarzda “Biz” hissiyoti yuzaga keladi deb qabul qiladi. Birgalikda harakat qiladigan guruh bu haqiqiy guruhdir. Buning har xil sabablari bo’lishi mumkin:
- bu qandaydir uyushma ehtiyojiga bog’liq
-o’z oldiga qo’ygan maqsadlariga erishish
SHou ta’kidlashicha bir vaqtda kompьyuter xonasida ishlayotgan talabalar individual tarzda kompьyuterda ishlasalar bu guruh hisoblanmaydi. Bitta binoda bo’lsalarda ular hamkorlikda harakat qiladilar. SHuni ta’kidlash lozimki, bunday sharoitlarda individlarning o’zaro hamkorligi emas, balki ularning bir vaqtda bir yerda bo’lganligi faktining ta’siri o’rganildi. Boshqalar bilan hamkorlikda bo’lgan individ faoliyatining tezligi oshadi, lekin harakatlar sifati ancha pasayishi mumkin.Bu sotsial fasilitatsiya nomini oldi.Bu fknomen sifatida individning faoliyatidagi yutuqlariga, ishning sifatiga uning yonidagi individlvrning ta’siri bo’lib, bu ta’sir ish-harakatlarning, fikrlashning tezligida namoyon bo’ladi.