Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
80 
daromadlari, xizmat ko’rsatish sohalarinirivojlanganlik darajasi va moddiy -texnik 
asosi. 
Ijtimoiy omillar aholining sotsial va kasbiytarkibi, ma’lumot ko’rsatkichi, 
urbanizatsiya darajasi,shahar va qishloq turmush tarzi, aholining mehnatsharoitlari 
va tavsifi, salomatlik holati, sanitariyamadaniyati darajasi. 
Demografik yoki «iste’molchi» omili (aholi soni va uning tadrijiy 
o’zgarishlari, aholining takror barpobo’lishi darajasi, aholining jins-yosh tarkibi, 
oilalarsoni, tarkibi, katta-kichikligi va ulardagi bolalar soni,aholi migratsiyasi). 
Mehnat resurslari omili (xizmat ko’rsatishsohalarida bandlar soni, ularning 
jins-yosh tarkibi, ma’lumot darajasi, alohida xizmat ko’rsatish turlariga kadrlar 
tayyorlash imkoniyatlari). 
Aholi joylashuvi (aholi zichligi, shahar va qishloq aholisi, aholi 
manzilgohlari, ularning turlari va katta-kichikligi, aholi manzilgoxlarining zichligi, 
ular orasidagi o’zaro masofa, xizmat ko’rsatish markazlari sifatidagi shaharlarning 
uzoq - yaqinligi). 
Transport omili (hududning transport aloqalaribilan ta’minlanganlik darajasi, 
xizmat ko’rsatishmarkazlari va shaharlarning transport qulayligi,qishloqlarning 
transport bilan ta’minlanganlik holati). 
Tabiiy-geografik omillar xizmat ko’rsatishni rivojlanishiga bevosita va 
bilvosita ta’sir ko’rsatadi. Masalan, muayyan bir joyning rekreatsiya resurslari 
shujoyda sanatoriya-kurort xizmatini tashkil bo’lishiga va turizm markazlarini 
vujudga kelishiga bevosita ta’sir ko’rsatsa, iqlim omili esa kasallanish-tibbiy
xizmat ko’rsatish yoki iqlim uy-joy, kiyim-bosh xizmat ko’rsatish ko’rinishida 
bilvosita ham ta’sir ko’rsatadi. 
Aholiga xizmat ko’rsatish sohalari va ularning muassasalarini hududiy tashkil 
etishning omillari orasida, ayniqsa aholi va uning joylapguvi xususiyatlari muhim 
ahamiyatga ega. Chunki, bir tomondan aholi ham xizmat ko’rsatuvchi ham 
iste’molchi bo’lsa, ikkinchi tomondan xizmat ko’rsatish muassasalari bevosita 
aholi manzilgoxlarida joylashtiriladi. 

---