Sotsial geografiya jumaxanov Sh., Toshpo’latov A

REJA: 
SOTSIAL GEOGRAFIYA VA EKOLOGIYA
 
10 – MAVZU 

---

SOTSIAL VA MADANIY GEOGRAFIYA
 Darslik
 
 
182 
uning kaysi jabxasini o’rganishni, bundan maqsadi nima ekanligini hamda shu 
sohada doimo xukm suruvchi qonuniyatlar jamiyat manfaatlariga qanday xizmat 
qilishini anglashga ko’maklashadi. 
Odamzot bioijtimoiy mavjudot bo’lganligi tufayli uning biologik mohiyati 
bilan bir katorda ijtimoiy va ruhiy mohiyatini saqlab qolish zarur. CHunki 
biosferaning tarkibiy qismi bo’lgan, tirik mavjudotlarning oliy shakli hisoblangan 
inson bir paytning o’zida xam tabiiy muhitda, xam ijtimoiy va ruhiy muhitlarda 
yashaydi. Shu boisdan u biologik ijtimoiy va ruxshunoslik qonuniyatlari buyicha 
rivojlanib boradi xamda ularning doimiy o’zaro ta’siri ostida bo’ladi. 
Har bir davlatning ichki va tashqi siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy faoliyati 
natijasida yuzaga kelayotgan insonlar hayot-mamotining ijtimoiy muhiti 
«makroijtimoiy muhit» deyiladi. Ijtimoiy ekologiya tabiat, ijtimoiy va texnika 
fanlarining eng muhim qarashlarini umumlashtirgan va yaxlit holda 
uyg’unlashtirgan fandir. 
Ijtimoiy ekologiya nisbatan yangi fan bo’lib, uni izohlashda bir fikrlilik yuq 
xatto ko’pincha ijtimoiy fanlar tizimida bu fanning o’rni tug’risida tortishuvlar 
mavjud. O’rganadigan narsani aniqlash uchun, Ijtimoiy ekologiya ijtimoiy fanlar 
orasida yuq degan nuqtai-nazarni soqit kilib, uning fan sifatida paydo bo’lish va 
rasmiylashish jarayonini ko’zdan kechirish zarur. Aslida, Ijtimoiy ekologiyaning 
paydo bo’lishi va rivojlanishi «Sotsiologiya»ning atrof-muhit muammolariga, 
ya’ni inson ekologiyasiga ijtimoiy nuqtai-nazardan yondashishga qiziqish ortib 
borayotganini ko’rsatadi. Darhaqiqat, oldin «Inson ekologiyasi», keyin esa, 
Ijtimoiy ekologiyaning paydo bo’lishi ham shundan dalolat. 
Ijtimoiy ekologiya har xil va, hatto, qarama-qarshi izohlarga asoslangani 
sababli uzoq vaqt shahar sotsiologiyasi, urbanizatsiyasi sifatida mavjud bo’ladi. U 
haqdagi tushuncha, uning nusxasi va nazariyasi makon-ijtimoiy tuzulma va
jarayonni, ayniqsa, aholi ko’payib ketgan katta shaharlar doirasida, umumiy 
tushuntirish xamda izohlashning timsoli misoli sifatidagi vazifani bajarib 

---