Сотиш (реализация) жараёнининг хисоби

1-жадвал.
Ўзбекистон экспортининг товар таркиби

Кўрсаткичлар	2000 йил	2005 йил	2008 йил
Экспорт жами (млн. АҚШ долл.)	3267,6	4853,0	11493,3
Экспорт жами, фоизда	100,0	100,0	100,0
Шу жумладан (жамига нисбатан фоизда):
Пахта толаси	27,5	19,1	9,3
Кимё маҳсулотлари, пластмасса ва пластмасса маҳсулотлари	2,9	5,3	5,6
Қора ва рангли металлар	6,6	9,2	7,0
Машина ва ускуналар	3,4	8,4	7,6
Озиқ-овқат маҳсулотлари	5,4	3,8	4,5
Энергия ресурслари	10,3	11,1	24,7
Хизматлар	13,7	12,2	10,4
Бошқалар	30,2	30,5	30,9

Бошқарув тизимининг самарадорлиги, олинган ахборотнинг сифати ва ишонарлигига боғлиқдир. Шунга кўра ҳисобга олиш сифати, унинг ишонарлилиги, бошқарув, камайтиришни амалга ошириб, товар ҳаракати, товар таъминоти технологиясини такомиллаштириш: товар-моддий бойликларни ташиб етказиб беришда сақланишини таъминлаш: омбор xўжалигини яхшилаш ва сақлаш усулларини машинада бошқарув ва инвентаризациялар ўтказиб такомиллаштириш: талабни ўрганиш, режалаштириш, қониқтиришнинг комплекс тизимни ишлаб чиқиш ҳамда жорий қилиш ва ҳисобга олишнинг интеграциясини, маълумотларни интегралланган ишлов тизимнинг жорий этилишини таъминлаш: айрим савдо корхоналарини ҳусусийлаштириш ва замонавий техника воситаларини кенг қўллашга асосланган бошқарувнинг янада такомиллашган оператив системаларининг ишлаб чиқилишидир.
Бундан ташқари бухгалтерияда ҳисобга олиш, уни оқилона ташкил этишнинг умумий вазифаларини ҳисоб­га олишни савдонинг алоҳида буғинларида уларнинг хусусиятларини эътиборга олиб, муваффақиятли юритилишини таъминлаши зарур. Масалан, улгуржи савдода бухгалтерияда ҳисобга олиш жамоалар кучларини улгур­жи ҳаридорларни кенг аснавимент, юқори сифатли товарлар билан бир текис ҳамда узлуксиз таъминлашга сафарбар этилиши лозим. Шунга кўра товарларни тузилган шартномаларга мувофик тарзда етказиб берилишини тўғри ҳисобга олиб борилиши ўта муҳим аҳамият касб этади. Бундай бухгалтерия ҳисобини ташкил этиш учун энг аввало ҳисобнинг пастки қисмида ҳисоб китобларни тўғри ташкил қилишдан иборатдир. Бунинг учун бухгалтер иқтисодчилар бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги қонун ва йўриқномаларни жуда яхши билиши зарур.