Сопол ашёлар ва буюмлар Мавзуни сритиш режаси

Сопол буюмларнйнг синфланиши ва хоссалари

Мавзуни ёритиш режаси:
1. Сопол буюмларнинг синфланиши.
2. Деворбоп сопол буюмлар.
3. Пардозбоп сопол буюмлар.
4. Махсус сопол буюмлар.


Сопол буюмларнинг синфланиши
Тузилишига кўра сопол буюмлар 2 турга бўлинади:
Ғовак буюмлар - буларнинг сув шимувчанлиги (массасига кўра) 5% дан катта бўлиб, ўртача вазний ва ҳажмий сув шимувчанлиги 8-20% ва 14-36% га тенг. Ғовак сопол буюмларга деворбоп, томбоп, пардозбоп буюмлар, дренаж қувурлар киради.
Зич буюмлар – буларнинг сув шимувчанлиги 5% дан кичик бўлиб, одатда массасига кўра 1-4%, ҳажмига кўра 2-8% га тенг. Зич буюмларга пол учун ишлатиладиган плиткалар, йўл учун ишлатиладиган ғишт, канализация қувурлари кабилар киради.
Ишлатилишига кўра сопол ашёлар ва буюмлар қуйидаги турларга бўлинади: деворбоп буюмлар (ғишт, ичи ковак ғишт ва тошлар, ғиштли панеллар); томбоп буюмлар (черепица); фасадларни безаш учун ишлатиладиган буюмлар (пардозбоп ғишт, майда сопол тахтачалар), ички деворларни қоплаш учун ишлатиладиган буюмлар (сирли тахтачалар, карнизлар ва ҳ.к.); енгил бетонлар учун тўлдирувчилар (керамзит, аглопорит) иссиқлик изоляцияси ашёлари (серғовак сопол буюмлар, диатомитли ғишт ва ҳ.к.); санитар – техник буюмлар (ванналар, унитазлар, бачоклар ва ҳ.к.) пол учун ишлатиладиган тахтачалар; йўл учун ишлатиладиган ғишт, кислотага чидамли, ўтга чидамли буюмлар; канализация қувурлар.
Юқорида келтирилганларга кўра сопол ашёлар ва буюмлар қурилишда жуда кенг ишлатилади. Лекин уларнинг ҳаммаси ҳам бирдай ишлатилмайди. Пардозбоп, деворбоп сопол буюмлар, ғовак тўлдирувчиларни ишлаб чиқариши ривожланмоқда. Йўл учун ишлатиладиган ғишт каби ашёларни ишлаб чиқариш қисқариб, уларнинг ўрнида бошқа ашёлар ишлатилмоқда.
Сопол буюмларнинг хоссалари
Ғоваклик - сопол буюмларнинг ғоваклиги одатда 10-40% ни ташкил қилади. (ғовак буюмлар). Буюмларнинг ғоваклигини ошириш учун ғовак ҳосил қиладиган қўшимчалар қўшилади. Буюмларнинг зичлигини ва иссиқ ўтказувчанлигини камайтириш учун ғишт ва солол тошлар ичи ковакли (ичи бўш) қилиб тайёрланди.
Сув шимувчанлик сопол буюмларнинг ғоваклигини характерлайди. Ғовак сопол буюмларнинг сув шимувчанлиги массасига кўра 6-20%, ҳажмига кўра 12-40% ни, зич сопол буюмларнинг сув шимувчанлиги массасига кўра 1-5%, ҳажмига кўра 2-10% ни ташкил этади.