Soliqlar va investitsion qarorlar. Moliyaviy risklarning tasniflanishi

Loyiha  ishtirokchilari  riski  -  bu  ishtirokchilarning  loyiha  faoliyati  doirasida  o`z 
majburiyatlarini anglagan holda yoki majburiy tarzda bajarmaslik riski.  
Loyihasmetaqiymatiningoshishriskiga- 
quyidagilarsababbo`lishimumkin: 
loyihalashjarayonidagixatolar, 
pudratchilarningresurslardansamaralifoydalanishnita`minlayolmasligi, 
loyihaniamalgaoshirishshartlarinio`zgarishi va boshq. 
Qurilishnio`zvaqtidatugallanmaslikriskigaquyidagilarta`sirko`rsatadi:  pudratchilarningo`z 
majburiyatlarinibajarmasliklari; tashqishart-sharoitlarningo`zgarishi, qurilish ishlari muddatining 
cho`zilibketishinatijasidaqo`shimchaxarajatlarkelibchiqishi: 
kreditbo`yichafoizlarnihisoblash, 
narxlarninginflyatsiyanatijasidao`sishioqibatidaishvamaterialqiymatiningoshishikabiqo`shimcha
xarajatlarnikeltiribchiqaradi.  
Ishvaob`ektsifatiningpastligiriski 
- 
pudratchilarmajburiyatiningbuzilishi, 
loyihalashtirishdagixatolarvaboshqalarnatijasidakelibchiqishimumkin.  
Konstruktsion  risk  -  bu  investitsiya  fazasidayoq  loyihaning  texnik  amalga  oshmaslik 
riskidir.
 
Texnologik risk - bu ishlab chiqarish texnologiyalarining sanoat darajasida qo`llanilmasligi 
natijasida  ma`lum  texnik-iqtisodiy  parametrlardan  ob`ekt  ekspluatatsiyasidagi  cheklanishlar 
riski.  
Ishlab chiqarish riski - bu ishlab chiqarish jarayonida kamchiliklarni yuzaga kelish riski.  
Boshqaruv riski - bu ishlab chiqarish riskining bir turi, boshqaruvchi shaxsning tajriba va 
malakasini yetarli darajada emasligi natijasida ro`y beradi.  
Sotish riski - bu loyiha mahsuloti sotish hajmining va shu mahsulot bahosining kamayish 
riskidir.  
Moliyaviy riski. Bu riskning loyiha faoliyatidagi asosiy turlari:  
a) kredit riski; 
b) valyuta riski;  
c) foiz stavkasini o`zgarish riskidir. 
Kredit  riski  -  bu  loyihani  amalga  oshirayotgan  tashkilotning  kreditor  bankka  kredit 
shartnomasi bo`yicha to`lov majburiyatlarini to`liq yoki umuman to`lay olmaslik riski.  
Valyuta  riski-  bu  risk  loyiha  mahsuloti  mahalliy  bozorda  sotilganda  va  hokimiyat 
mahsulotni milliy valyutada sotilishini talab qilayotgan paytda yuqori bo`ladi.  
Foiz  stavkasining  o`zgarish  riski-  bu  risk  kredit  resurslari  o`zgaruvchan  stavkada 
qo`llanilganda ro`y beradi.  
Mamlakat riski- bu tashqi loyiha risklariga tegishli bo`lib, uning mazmuni shundaki, loyiha 
amalga  oshirilayotgan  mamlakatning  ijtimoiy-siyosiy  jarayonlari  va  davlatning  siyosati  loyiha 
faoliyati uchun jiddiy qiyinchiliklar yaratishi va hatto loyihani barbod qilishiham mumkin.  
Siyosiy mamlakat riski- hukumatning chet el investorlari va kreditorlari ishtirokidagi loyiha 
faoliyatini to`xtatish yoki cheklashga qaratilgan harakati bilan bog`liq. Iqtisodiy mamlakat riski 
davlatning loyihani amalga oshirilishi sharoitida qo`llaydigan soliq, valyuta, bojxona va boshqa 
iqtisodiy shart-sharoitlarni o`zgartirishi bilan bog`liq. 
Ma`muriy  risklar-  loyiha  kompaniyalari  va  loyiha  faoliyatining  boshqa  ishtirokchilarini 
davlat  nazorat  va  tartibga  solish  boshqarmalaridan  turli  litsenziyalar,  ruhsatlarni  olishi  bila
bog`liq.  
Huquqiy  risk-  bu  risk  qaysidir  darajada  mamlakat,  ma`muriy  va  boshqaruv  risklari  bilan 
bog`liq.  
Fors-major riski - loyiha faoliyatiga tegishli bo`lmagan tashqi risklardan biri bo`lib, unga 
yer silkinishi, yong`inlar, suv toshqini, bo`ronlar va boshqa tabiiy hodisalar.