Soliq va soliqqa tortish (o'quv qollanma) : O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan darslik sifatida tavsiya etilgan

3 -§ .  Yagona  soliq  to'lovchilarining tarkibi  va  uning  obyekti
Soliqqa  tortishning  soddalashtirilgan  tizim i  q o n u n lard a  belgilangan 
m ezonlarga  b inoan  m ikrofirm alar  va  kichik  korxonalarga  kiradigan  yuridik 
shaxslarga  tegishli  bo'ladi.
Soliqqa  tortishning  soddalashtirilgan  tizim i  u ch u n   faoliyat  turi  M ak- 
roiqtisodiyot  va  statistika  vazirligi  belgilagan  kod  b o 'y ich a  aniqlanadi.
M ikrofirm alar  va  kichik  korxonalar  xodim lari  sonini  belgilashda,  sh u ­
ningdek,  pud rat  shartnom asi  va  fuqarolik-huquqiy  tusdagi  boshqa  shartno- 
m a lar b o 'yicha  ishlovchilar  ham   hisobga  olinadi.
Soliq  solishning  soddalashtirilgan  tizim ini  qo'llovchi  va  nogironlar- 
ning  jam o at  birlashm alari,  «N uroniy»  jam g'arm asi  va  «O 'zbekiston  C her- 
nobilchilari»  uyushm asining  m ulki  bo'lg an ,  ishlovchilar  um um iy  sonining 
kam ida  ellik  foizini  nogironlar,  1941-1945-yillardagi  u rush  va  m epnat 
fronti  faxriylari  tashkil  etgan  m ikrofirm alar  va  kichik  korxonalar  yagona 
soliq  to 'la sh d an   ozod  etiladi.
M azk u r  im tiyoz  savdo,  vositachilik,  t a ’m inotsotish  va  tayyorlov  fao­
liyati  bilan  shug'ullanuvchi  korxonalarga joriy etilm aydi.
Bir  necha  faoliyat  turlarin i  am alga  oshiradigan  yagona  soliqni 
to 'lo v c h ilar  faoliyatning  h ar  bir  turi  b o 'y ich a  soliqqa  to rtish  obyektining 
alohida  hisobini  yuritishi  va  m uayyan  faoliyat  tu rin in g   soliq  solinadigan 
obyekti  va  unga  muvofiq  keladigan  yagona  soliq  stavkasi  asosida  yagona 
soliqning  hisob-kitobini  am alga  oshirishi  kerak.
Aksiz  to 'lan ad ig an   m ahsulot  ishlab  chiqarayotgan  M ikrofirm alar  va 
kichik  korxonalar  aksiz  solig'ini  O 'zbekiston  Respublikasining  Soliq  ko-
47

---

deksida  belgilangan  tartibda  to'laganlari  taqdirda  soddalashtirilgan  soliq 
solish  tizim iga o 'tish lari  m um kin.
Quyidagilar yagona  soliqqa  tortish  obyektlari  (soliq  solinadigan  oborot) 
hisoblanadi:
savdo  (xarid  qilish,  vositachilik,  ulguiji-sotish,  t a ’m inot)  korxonalari 
u chun -   yalpi  darom ad;
xarid  qiluvchi,  t a ’m in o t-so tish   korxonalari  u chun  yalpi  tushum .
Bunda,  qurilish,  qurilish-m ontaj,  tuzatish-qurilish,  ishga  tushirish- 
sozlash,  loyiha-qidiruv  va  ilm iy-tadiqot  tashkilotlari  u ch u n   o 'z   kuchlari 
bilan  bajarilgan  ishlar  hajm idan  kelib  chiqib  hisoblab  chiqarilgan  yalpi 
tushum   soliq  solish  obyekti  hisoblanadi.
Yalpi  tushum   tarkibiga  quyidagilar kiradi:
-   tovar  (ish,  x izm at)lam i,  m ol-m ulkni  sotishdan  olingan  tu sh u m   sum - 
masi;
-  sotilgan  m ol-m ulk  qiym ati  va  boshqa  aktivlar  o 'z i  ishlab  chiqargan 
m ahsulot  (ishlar,  xizm atlar)ni  erkin  alm ashtiriladigan  valutaga  eksport  q i­
lishdan  olingan  tu sh u m   sum m alari  yalpi  tushum   tarkibiga  kiritilm aydi. 
M azkur  koida  savdo-vositachilik  faoliyati  bilan  shug'ullanayotgan  yoxud 
xom ashyo  tovarlam i  paxta  tolasi,  paxta  kalavasi,  lint,  neft,  neft  m ah su lo t­
lari,  rangli  va  kqora  m etallam i  erkin  alm ashtiriladigan  valutaga  eksport 
qilayotgan  m ikrofirm alar va  kichik^korxonalarga jo riy   qilinm aydi
Yalpi  darom ad  tarkibiga  quyidagilar kiradi:
-   to vam ing  xarid  qiym ati  bilan sotish  qiym ati  o'rtasidagi  farq;
-   moliyaviy  faoliyatdan  d aro m ad lar  va  O 'zbekiston  R espublikasining 
Soliq  kodeksiga  muvofiq  belgilanadigan  boshqa  darom adlar.