СолиқҚа тортиш асослари

М.Романовский, О.Врублевскийлар томонидан солиқларнинг таснифланиши
Солиққа тортиш объекти бўйича
Ҳокимият бошқарув даражасига кўра
Солиқ тўловларининг фойдаланишига кўра
Тўлов манбаига кўра
Солиққа тортиш субъекти бўйича
- мол-мулк
- ер
- рента
- капитал
- истеъмол

• Федерал
• Федерация субъектлари
• маҳаллий

- бириктирилган
- тартибга солувчи
- иш ҳақи
- тушум
- даромад ёки фойда
- таннарх
- жисмоний шахс
- ташкилот
Ундириш усулига кўра
Солиқ тортиш усули (ставка буйича)
Солиққа тортиш усули бўйича
Ажратилишига кўра
- тўғридан-тўғри
- бевосита
- прогрессив - регрессив
- пропорционал
- кадастр
- декларация
- накд пул шаклида - пул кўчириш орқали
- умумий
- мақсадли
Солиққа тортиш объекти бўйича
Ҳокимият бошқарув даражасига кўра
Солиқ тўловларининг фойдаланишига кўра (бюджетда)
Тўлов манбаига кўра
Солиққа тортиш субъекти бўйича
- мол-мулк
- ер
- рента
- капитал
- истеъмол

• умумдавлат
• ҳудудий
• маҳаллий

- бириктирилган
- тартибга солувчи
- иш ҳақи
- тушум
- даромад ёки фойда
- таннарх
- жисмоний шахс
- ташкилот
Ундириш усулига кўра
Солиқ тортиш усули (ставка) буйича
- бевосита
- билвосита 
- прогрессив - регрессив
- пропорционал
Фанда ва халқаро амалиётда солиқларни таснифлашнинг қуйидаги белгилари мавжуд
Иқтисодий моҳияти
Объекти
Субъекти (тўловчиси)
Солиққа тортиш усули
Тўлов манбаи
Мақсади
Ҳокимият даражаси
Бошқалар
Объектига кўра солиқлар
Мулкий солиқлар
Даромадга солиқлар
Истеъмолга солиқлар
Рента солиқлари
Битимларга солиқлар
Солиқнинг субъекти нуқтаи назаридан
Корпорация (юридик шахслар)га солиқлар
Индивид (жисмоний шахсларга) солиқлар
Умумий солиқлар
Тўғри солиқлар
Эгри солиқлар
Иқтисодий моҳиятига кўра солиқлар
Тўғри солиқлар
солиқ тўловчиларнинг бевосита даромади ёки мулкидан ундириладиган, солиқлар бўлиб,
уларнинг юкини бошқага ўтказиш қийинроқ кечади ёки умуман бошқага юклаб бўлмайди.
назарий талқин
Тўғри солиққа тортишда муносабат(лар) бевосита давлат ва солиқ тўловчи ўртасида юзага келади
Тўғри солиқлар
реал ва шахсий солиқларга ажратилади
Реал тўғри солиқлар
мулкка эгалик қилиш, уни сотиш ёки сотиб олишда ундирилиб, солиқ тўловчининг молиявий имкониятлари ҳисобга олинмайди
Шахсий тўғри солиқлар
солиқ тўловчининг молиявий ҳолати ва тўлов қобилиятини ҳисобга олган ҳолда, даромадларнинг тўлов манбаида ёки декларация бўйича ундирилади
Эгри солиқлар
юкини осон ўтказиш мумкин бўлган солиқлар бўлиб,
улар товар (иш, хизмат) нархига устама шаклида реализация жараёнида истеъмолчидан ундириб олинади.
назарий талқин
Эгри солиққа тортишда солиқ субъекти товарнинг сотувчиси бўлиб, у давлат ва солиқнинг ҳақиқий тўловчиси (истеъмолчи) ўртасида воситачи сифатида майдонга чиқади
Эгри солиқлар
Акцизлар (истеъмолга солиқлар)
Индивидуал акцизлар
Универсал акцизлар
Давлат фискал монополияси (квазифискал солиқлар)
Айрим товарларни и/ч ва сотишга давлат монополияси
Божхона божлари
Асосан товарлар импортига қўлланади
Солиқ солиш усулига кўра
Кадастр усули
Декларациялаш усули
Қатъий белгиланган
Тўлов манбаида ушлаш
Манбасига кўра
Иш ҳақи
Даромад
Таннарх
Нарх
Молиявий натижа (фойда)