Солиқ ҳисобининг объекти ва предмети

Ma’naviy zararni kompensatsiyalash - yuqorida ko’rsatilgan xarajatlardan tashqari, ish beruvchi mehnatda mayib bo’lgan yoki kasb kasalligiga uchragan xodimga ma’naviy zararni ham qoplashi kerak. Jismoniy yoki ma’naviy aziyatlar (ma’naviy zarar) pulli yoki boshqa moddiy shaklda va ish beruvchi bilan xodim o’rtasidagi bitimda, xodim mehnat vazifalarini bajarish bilan bog’liq holda vafot etgan taqdirda - ish beruvchi bilan marhumning oila a’zolari o’rtasida tuzilgan bitimda belgilangan miqdorda qoplanadi. Nizo yuzaga kelgan holatda ma’naviy zararni kompensatsiyalash miqdorini sud ish beruvchining harakatlariga bahoni hisobga olgan holda belgilaydi, biroq u xodimning oylik ish haqidan kam bo’lmasligi kerak(Mehnat kodeksi112-moddasi ikkinchi qismining to’rtinchi xatboshisi).
Jabrlanuvchining aybini hisobga olish - ba’zida zarar nafaqat uni yetkazuvchining harakatlari (harakatsizligi), balki jabrlanuvchining o’z xatti-harakati natijasida ham yuzaga keladi. Bunday hollarda zarar uchun javobgarlikni to’liq darajada faqat uni yetkazgan shaxsgagina yuklash nohaqlik bo’ladi.
Shu munosabat bilan Mehnat kodeksining 191-moddasida aralash javobgarlik qoidasi qayd etilgan: agar jabrlanuvchining qo’pol ehtiyotsizligi zararning kelib chiqishi yoki ko’payishiga sabab bo’lsa, to’lanishi lozim bo’lgan zarar miqdori jabrlanuvchining aybi darajasiga qarab, muvofiq ravishda kamaytiriladi.
Aralash javobgarlik to’lanishi lozim bo’lgan zararning qo’shimcha turlariga, bir yo’la beriladigan nafaqaga, shuningdek boquvchining vafoti munosabati bilan zararni to’lash hollariga tatbiq etilmaydi.


Qo’shimcha xarajatlarni qoplash miqdorlari

Хarajatlar turi	Qoplash miqdori
Maxsus tibbiy qarash (parvarish qilish)	har oyda EKIHning 2 baravari
Uy sharoitida qarash (uni kim amalga oshirishidan qat’i nazar qoplanadi)	har oyda EKIHning 50%i
Maxsus transport vositalarini xarid qilish	ularning qiymati doirasida*
Dorilar xarid qilish	davolovchi shifokor yozib bergan belgilangan shakldagi retsept taqdim etilganda ularning qiymati va to’langan chek doirasida
Boshqa qo’shimcha xarajatlar	ularning qiymati doirasida*

*) Agar mazkur xarajatlar jabrlanuvchining o’z mablag’lari hisobidan amalga oshirilsa, unga MAIMQV huzuridagi Maxsus komissiyaning qaroriga asosan bunday vosita yoki xizmatning o’rtacha qiymatidan ko’p bo’lmagan miqdorda kompensatsiya to’lanishi kerak.


Yetkazilgan zararga kompensatsiya to’lanishi - Ish beruvchi kasbiy mehnat layoqatini yo’qotgan xodimga yoki ishlab chiqarishda halok bo’lgan shaxsning oila a’zolariga ularning zararni qoplashga doir huquqlarini tushuntirishi shart (Qoidalarning 32-bandi).
Ishlab chiqarishda jabrlangan xodim yetkazilgan zararni qoplashlari uchun ish beruvchiga yozma ariza bilan murojaat qilishi kerak. Agar xodim shaxsan murojaat qila olmasa (masalan, sog’lig’ining holati bo’yicha), buni ishonchnoma olgan vakili qilishi mumkin. Agar baxt-siz hodisa natijasida xodim o’lgan bo’lsa, tegishli ariza bilan zararni qoplashga huquqi bo’lgan manfaatdor shaxslar murojaat qilishga haqlilar (Mehnat kodeksining 197-moddasi). Zararni qoplash to’g’risida arizaning nusxasi kasaba uyushmasi qo’mitasiga yoki korxona xodimlarining boshqa vakillik organiga beriladi (Qoidalarning 33-bandi).
Хorijda ishlash davrida mehnatda mayib bo’lgan xodimlar, boquvchisi vafot etgan taqdirda esa ular oilalarining a’zolari zararni qoplash to’g’risida arizani xodimni xorijga yuborgan tashkilotga beradilar.